Het lectoraat Crossmediale Kwaliteit Journalistiek bestaat meer dan twaalf jaar. Met een nieuw termijn in zicht, blik ik terug op 12 jaar praktijkgericht onderzoek naar veranderingen in de journalistiek en geef ik een inkijkje in de plannen van het lectoraat vanaf 2019 tot 2023.
De onderzoeken doen we altijd samen met partners uit de beroepspraktijk en het onderwijs om het onderzoek praktisch toepasbaar te maken. Tegelijkertijd passen we wetenschappelijke methoden toe om gedegen, diepgaand en valide onderzoek te kunnen doen.
Crossmediale Journalistiek
Vanaf de start in 2006 heeft het lectoraat zich gericht op de veranderende rol van de journalistiek in de informatiesamenleving. Daarbij ging de aandacht aanvankelijk vooral uit naar de verhouding tussen burger, overheid en journalistiek. En richtte men zich met name op de veranderingen in het tot dan toe dominante medialandschap van televisie en krant.
Vanaf 2008 stonden de crossmediale mogelijkheden van de journalistiek centraal. Er werd vooral onderzoek gedaan naar verdienmodellen van journalistieke organisaties in een crossmediale omgeving. Daarbij was veel aandacht voor de veranderende journalistieke arbeidsmarkt, voor de verschuiving van loondienst naar freelance en voor nieuwe journalistieke rollen en functies. De klemtoon lag op vraagstukken rondom journalistieke productie.
Veranderende journalistieke productie
In een tweede termijn, vanaf 2011, kwam er meer aandacht voor de journalistieke inhoud, in relatie tot die productie. De journalistieke context was met name door de digitalisering veranderd en deze verandering had ingrijpende invloed op heel het journalistieke systeem. Er werd o.a. onderzoek gedaan naar veranderde lokale nieuws ecosystemen, verdienmodellen van hyperlocals, de productie en functie van nieuwsvisualisaties en verschuivende journalistieke functies en rollen.
Tijdens de derde termijn, sinds 2015, ligt de nadruk nog altijd op de invloed van de digitalisering op productie en inhoud van de journalistiek. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan journalistieke research in een data-driven maatschappij en de wijze waarop het publiek de digitalisering ervaart. Zo is er onderzoek gedaan naar hoe het publiek nieuwsvisualisaties leest en waardeert, hoe journalisten online verifiëren en hoe Twitter wordt gebruikt als platform voor communicatie.
Lectoraat Journalistiek in Digitale Transitie
Waar binnen het lectoraat voorheen een duidelijk onderscheid werd gemaakt tussen productie, inhoud en effect van journalistiek, ontstaat er in het medialandschap een nieuwe rolverdeling tussen journalist en publiek. De dynamiek van de journalistiek verandert, zo ook de rollen van de diverse spelers. De veranderende relatie tussen journalistiek en publiek vraagt ook om een andere kijk op onderzoek naar de journalistiek. In verschillende onderzoeksprojecten wordt er de komende tijd nadrukkelijk gekeken naar zowel de productie als de consumptie van de journalistiek en hoe ze elkaar beïnvloeden.
Drie onderzoekslijnen
Het lectoraat Journalistiek in Digitale Transitie richt zich op drie onderzoekslijnen waar we kijken naar de relatie tussen productie, inhoud en het effect van journalistieke werk op het publiek.
Journalistieke storytelling: Het lectoraat onderzoekt hoe journalistieke organisaties nieuwe vormen van storytelling ontdekken en welke spanning dat met zich meebrengt. Zo doen we onderzoek naar de productie en waardering van multimediale verhalen, de rol van de gebruiker bij interactieve verhalen en de impact van immersieve producties bij de gebruiker.
Journalistieke research: Het lectoraat doet onderzoek naar veranderende researchpraktijken. Welke gevolgen heeft de onlinewereld voor de selectie en verificatie van nieuws? Hoe gaan journalisten om met de alledaagse druk van (snel) nieuws brengen en ook nog eens betrouwbaar zijn? Hoe gaan nieuwe genres, zoals liveblogs om met de spanning tussen onmiddellijkheid en betrouwbaarheid en hoe percipieert het publiek dat? Hoe worden geautomatiseerde technologieën steeds autonomer (zonder invloed van de journalist) gebruikt in het journalistieke productieproces?
Journalistiek onderwijs: Goede journalistiek begint bij goed journalistiek onderwijs. Het lectoraat doet onderzoek naar nieuwe vaardigheden en onderwijsvormen binnen journalistiek onderwijs en naar de rol die de docent journalistiek daarin speelt. Hoe leer je studenten journalistiek om van cijferangst af te komen? Welke methoden pas je toe om datajournalistiek te onderwijzen? Hoe leer je studenten die zoveel verschillende vaardigheden en kennis moeten opdoen en voor veel verschillende media moeten werken toch op een overzichtelijke wijze specifieke competenties aan?
De komende jaren zullen we regelmatig over de verschillende onderzoeken publiceren. De website van het lectoraat journalismlab.nl is vernieuwd zodat de verschillende onderzoeksprojecten goed te vinden zijn per onderzoekslijn.
