SvJ’s minor Datavisualisatie & Infographics gaat in september de vijfde editie in met een groep van 25 studenten die tot en met januari 2019 aan kleine data(journalistieke) producties en grotere projecten voor uiteenlopende externe partners uit het bedrijfsleven zullen werken.
In het nieuwe onderwijsjaar mogen we weer: samen met Ernst-Jan Hamel, net als ik docent bij de School voor Journalistiek (SvJ), zal ik de vijfde editie van de minor Datavisualisatie & Infographics coördineren (eerder schreef ik hierover). Deze keer heeft zich wederom een diverse groep van studenten ingeschreven, studenten afkomstig van de opleidingen journalistiek, communicatie en multimedia design, bedrijfscommunicatie en IT opleidingen.
Wat houdt de minor in?
In het kort: datavraagstukken en (grafisch) design treffen journalistieke onderzoekspraktijken en vertelvormen (zie deze blogpost bij een van JLabs focusgebieden). Studenten krijgen in de eerste zeven weken een ‘crash course’ in de nodige achtergrondkennis en technische vaardigheden. Ze volgen de vakken: Datablog, Datavisualisatie, Storytelling, Ontwerp en Techniek. Ondersteund worden Ernst-Jan en ik hierbij van twee experts op het gebied van grafisch ontwerp en designsoftware (denk aan Adobe-programma’s): Benedikt Wöppel en Janna Ullrich.
We besteden bijzondere aandacht aan het onderzoeksproces dat komt kijken bij het werken met en analyseren van data. Denk hierbij aan informatie zoals ‘open (government) data’ die bijvoorbeeld het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) of overheidsinstanties zoals de Gemeente Utrecht openbaar ter beschikking stellen voor (her)gebruik. Voor veel studenten is dit proces een eerste diepgaande kennismaking met spreadsheetsoftware zoals Excel: ze leren de kracht van automatisering te gebruiken en er vraagtekens bij te plaatsen (lees hier ook mijn eerdere blogpost over mijn fascinatie voor spreadsheets en ‘toolkritiek’).
In het tweede gedeelte van de minor – een periode van negen weken – gaan studenten dan aan de slag met datasets en -vraagstukken van opdrachtgevers uit verschillende werkvelden. In de afgelopen editie waren dit: media-organisaties KRO-NCRV en NRC, overheidsinstanties zoals RIVM en RVO, en onderzoeksinstituten zoals het Mulier Instituut en de Algemene Rekenkamer.
Wat maakt de minor aantrekkelijk voor studenten van diverse opleidingen en uiteenlopende externe partners?
De datajournalistieke insteek is volgens mij een van de centrale punten: studenten leren verhalen maken en vertellen op basis van en over data (zie ook Bradshaw’s definitie van ‘datajournalistiek’ in het in 2012 verschenen The Data Journalism Handbook). Ze leren omgaan met een hoeveelheid (beschikbare) digitale bronnen en informatie, en de technologieën en platformen die deze informatie genereren en verspreiden (vgl. de “Code voor de journalistiek” uit 2008). Waarom is dit belangrijk?
Om een actueel voorbeeld te geven: recentelijk verscheen een serie journalistieke producties onder de noemer “Project Polar.” De Correspondent onderzocht samen met de onderzoeksjournalistieke organisatie Bellingcat de risiko’s van fitness apps en de manieren waarop zij toegang geven tot gevoelige gebruikersdata. Dit zoals zij het noemen als een “wake-up call” voor gebruikers – voornamelijk specifieke gebruikersgroepen zoals soldaten in oorlogsgebieden – en overheidsinstanties die voor de veiligheid van deze personen verantwoordelijk zijn. “Project Polar” is niet alleen een relevant stuk onderzoeksjournalistiek omdat het laat zien welke mogelijkheden voor journalistieke producties in grote datasets te vinden zijn. Veel belangrijker is dat op deze manier een onderbouwd punt gemaakt wordt voor een verantwoorde omgang met technologie die in onze dagelijkse levens snel op de achtergrond lijkt te verdwijnen.
Eliot Higgins, Bellingcat-oprichter, was recentelijk te gast in Utrecht in het kader van een Impakt Event (27 juni 2018). Ik wil deze blogpost graag afsluiten met zijn visie op onze informatiemaatschappij en de hiervoor nodige media-educatie, gezien deze overeenkomt met mijn intrinsieke motivatie om studenten les te geven in data-onderzoek en -visualisatie. Bij de Impakt-lezing benadrukte Higgins hoe belangrijk het is om jonge journalisten – en eigenlijk (jonge) burgers in het algemeen – te trainen om actief en kritisch met informatietechnologie en software te werken. Op deze manier leer je informatie kritisch te lezen, te beoordelen en in te zetten. (Vgl. ook de leerpunten die ik formuleerde op basis van onderzoek naar Nederlands Twitter.)
Wil je op de hoogte blijven van de minorproducties? Houdt dan dit blog en onze sociale media in de gaten! Via de volgende links kom je bij de Datablogs van de minor in 2016/7, de “Migratiepublicatie”, en in 2017/8, “Hakuna My Data.”
