Op 4 april zal Yael de Haan haar openbare les geven, als nieuwe lector van het lectoraat Crossmediale Kwaliteitsjournalistiek (JournalismLab). In ditzelfde jaar zullen wij met het lectoraat onze continuering moeten aanvragen binnen de Hogeschool. We dwongen ons zelf te kijken naar ons bestaansrecht, wie zijn wij als lectoraat? Dit monde onder andere uit in ons nieuwe programma en de nieuwe naam voor het lectoraat: Lectoraat Journalistiek in Digitale Transitie.
Afgelopen december stond er nog een kritisch stuk in de Volkskrant, Student profiteert niet van het vele onderzoek in het hoger onderwijs, maar betaalt er wel voor door Nico Keuning (O&D, 11 december). Nico Keuning stelt daarbij dat het accent in het hoger onderwijs verschoven is van onderwijs (lesgeven) naar onderzoek, en dat daar de student uiteindelijk voor moet betalen. Terwijl de vraag naar boven komt, hoeveel van dat onderzoek komt bij de student terecht? Een kritisch stuk, die gelukkig al door Willem-Jan van Gendt en Ron Ritzen onder handen is genomen. Treffend beschrijven zij de verschuiving van ‘theorie’ naar ‘toepassing van de theorie in praktijk met behulp van een systematisch onderzoek’. Deze verandering binnen het onderwijs, betekent ook een andere rol voor onderzoek in het hoger onderwijs. Onderzoek ondersteunt daarbij het opleiden van studenten voor de praktijk.
Veranderende rol van onderzoek in het Hbo
Maar hoe ziet deze verandering rondom de rol van onderzoek er in werkelijkheid uit? Naast dat wij goed gerepresenteerd zijn in de wetenschap (dit jaar staan we op verschillende binnen en buitenlandse congressen; ECREA, Etmaal, ECREAjournalismstudies, ICA en het journalistiek onderwijs congres in Parijs), is het voor een Hbo-lectoraat ook belangrijk impact te hebben in de praktijk én in het onderwijs. Hoe bereiken en betrekken we onze studenten voldoende?
Al een aantal jaar werkt J-lab met een senior-onderzoeker die de rol als verbinder toegewezen heeft gekregen tussen onderzoek en onderwijs. Waarbij in de eerste jaren van het lectoraat de nadruk vooral nog lag op het verspreiden van kennis in het onderwijs, is het lectoraat nu op veel meer terreinen actief. Het gaat niet meer enkel om verspreiding, maar ook om afstemming, vernieuwing en borging van kennis en onderzoek in het onderwijs. In ons lectoraat komt dat erop neer dat er op verschillende niveaus wordt gewerkt met de School van Journalistiek en de opleiding Communication and Multimedia Design (CMD). Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen kennisontwikkeling (informatie-overdracht), systeemontwikkeling (verandering in structuren en organisaties) en persoonlijke ontwikkeling (wat leert de actor van het onderzoek).
Kennisontwikkeling
Onderzoeksresultaten worden gepresenteerd op studiedagen en lunches van de School voor Journalistiek. Momenteel wordt voor het project immersieve journalistiek een ronde tafel georganiseerd voor zowel de opleiding Journalistiek als de opleiding CMD. In het project grenzen van journalistiek wordt er samen met studenten, maar ook met alumni, een toolkit ontwikkeld voor startende journalisten. Onderzoekers van het lectoraat coachen tevens studenten bij het schrijven van hun literatuuronderzoek.
Daarnaast heeft het lectoraat een actieve rol in de Vlaams-Nederlandse Opleiding Journalistiek (VNOJ) en de European Journalism Training Association (EJTA).
Systeemontwikkeling
Het lectoraat heeft een grote rol gespeeld in het vormgeven en implementeren van het nieuwe curriculum van de School voor Journalistiek. De lector heeft meegewerkt aan het nieuwe beroepsprofiel; een gezamenlijke visie van de vier scholen journalistiek over onderzoekend vermogen. Het projectteam voor het nieuwe curriculum bestond uit twee onderwijsdeskundigen, twee senior-onderzoekers en een onderzoeker van het lectoraat. De inhoudelijke en didactische veranderingen binnen het onderwijs zijn vormgegeven door onderzoeken van het lectoraat en een sterke inbedding van het lectoraat in de praktijk. Onderzoekers van het lectoraat hebben cursussen ontworpen en gecoördineerd die een resultaat zijn van hun onderzoek (bijvoorbeeld Minor datavisualisaties en de tweedejaars cursus Verdieping, met multimediale producties en datajournalistiek).
Persoonlijke ontwikkeling
De opleiding en het lectoraat zijn nu sterk met elkaar verweven. Dat is onder andere zichtbaar in formele en informele samenwerkingsverbanden tussen onderzoekers en docenten en tussen lector, opleidingsmanagers en instituutsdirecteur. De inbedding van de onderzoeksleerlijn in het onderwijs heeft gezorgd voor een stevige focus op onderzoek en een sterke bewustwording onder docenten van het nut en de noodzaak van praktijkgericht onderzoek in het Hbo.
Daarnaast doet het lectoraat onderzoek naar de nieuwe vaardigheden en onderwijsvormen binnen journalistiek onderwijs en welke rol de docent journalistiek daarin speelt. De journalistiek bevindt zich in vloeibare tijden; op alle journalistieke opleidingen, zowel in Nederland als elders, heerst onzekerheid over de juiste koers, welke vaardigheden aan te bieden en hoe en welke kennis te doceren. In het kader van deze onderzoeksleerlijn is er samen met docenten een Comeniusbeurs aangevraagd met als thema datajournalistiek en datavisualisatie.
Tot slot
Bovenstaande voorbeelden geven inzicht in de samenwerking en doorwerking van onderzoek in het journalistieke onderwijs. Wil je meer weten over de nieuwe richting van J-lab? Kom dan vooral 4 april naar de openbare les van Yael de Haan!
