Een toekomst van crossmedialiteit, multimedialiteit en interactiviteit – onze studenten belanden straks in een journalistiek landschap dat zich laat kenmerken door de samensmelting van voorheen gescheiden mediavormen. Uiteraard leren we studenten werken vanuit verschillende disciplines, zoals schrijven en audiovisueel werken. Wat vaak nog mist in journalistieke curricula is het werken vanuit convergentie van media in één verhaal. Dit vraagt om een fundamenteel andere werkhouding en aanpak van het journalistieke proces.
Het genre multimediale verhalen (of longreads, of interactieve documentaires – er is nogal veel te doen over de benaming) is vanaf dit jaar opgenomen in het curriculum van Utrecht. Als onderdeel van het semester Slow, waar studenten langere verhalen leren maken, laten wij studenten een multimediaal verhaal te maken. Maar wat houdt dat eigenlijk in? Hoe zien die verhalen er dan uit?
Een multimediaal verhaal is niet een nieuwsbericht waaraan een (interactieve) grafiek is toegevoegd, of een video. Het is geen plaatje bij een praatje, maar een verhaal dat wordt verteld vanuit de integratie van verschillende mediavormen. Het is hierbij belangrijk dat elke gekozen vorm een unieke stukje van het verhaal vertelt. Dit kan gaan om ander perspectief, een stukje van het plot, of het neerzetten van sfeer en omgeving. Het is ook mogelijk om een verhaal te maken met meerdere verhaallijnen, of plots.
Eén van de redenen dat dit genre is ontstaan is dat de journalistiek het publiek op nieuwe manier wil betrekken bij de verhalen. Uit onderzoek blijkt dat het genre zich laten kenmerken door de toepassing van literaire en cinematische verteltechnieken. Wij moedigen onze studenten dan ook aan om deze in te zetten bij het vertellen van hun verhaal. Een multimediaal verhaal integreert dus niet alleen verschillende mediavormen, maar trekt de lezer/kijker ook mee in het verhaal.
Lesmethode
Multimediale verhalen zijn vaak complexe verhalen. Hoe onderwijs je dit aan studenten die nog nooit zo’n verhaal hebben gemaakt? In de ontwikkeling van de methode, zijn we begonnen vanuit het verhalende aspect. Immers, heeft de journalistiek wat dat betreft al een traditie. Mark Lee Hunter en Luuk Sengers ontwikkelden in Hidden Scenario een methode voor onderzoeksjournalistiek, die vanuit het verhaal werkt. De journalist reconstrueert eerst het verhaal, en verzamelt de benodigde informatie. Vanuit dat verhaal worden scènes ontworpen en uitgewerkt tot een productie. Wij combineren deze aanpak met design thinking en mediatheorie.
Dat ziet er als volgt uit: in de ideale situatie hebben studenten hun research grotendeels af als ze aan onze cursus beginnen. Tijdens de researchfase krijgen studenten een introductiecollege over storytelling en mediavormen. De eerste week werken studenten het verhaal (de chronologische opeenvolging van gebeurtenissen) uit tot een storyboard (een soort prototype op papier). In de eerste les krijgen studenten een groot vel papier, post-its en stiften; op de post-its zetten studenten hun verhaal uiteen. De daaropvolgende les is gericht op het ontwerpen van scènes, of sleutelmomenten in het verhaal. In de laatste les van die week bedenken studenten wat in welke volgende en met welke mediavormen in beeld wordt gebracht. De keuze voor mediavormen wordt gemaakt vanuit de scènes.
De docent coacht deze processen, en inspireert studenten door veel voorbeelden te bespreken. De theoretische kennis die studenten opdoen tijdens deze cursus, wordt vooral verkregen vanuit de analyse van bestaande multimediale verhalen. Die worden in de klas besproken, en de docent verbindt daaraan theoretische concepten. Tijdens het tweede gedeelte van de cursus werken studenten, onder begeleiding van de docent, hun storyboard uit tot een productie.
Verder ontwikkelen
We zitten nog midden in de ontwikkeling van deze cursus, en de hierboven beschreven methode is de eerste versie. We liepen dus tegen nogal wat problemen aan. De basis van de cursus lijkt goed te werken (via verhaal en scènes een storyboard ontwerpen), en we willen dat graag uitbreiden. Om het publiek mee te trekken in het verhaal is de openingsscène belangrijk, daarom gaan we een les toevoegen die alleen daaraan is gewijd. Verder merken we dat studenten vaak nog niet klaar zijn met de research en nog onvoldoende materiaal hebben om onze methode succesvol in te zetten. Volgend jaar integreren we het ontwerp van het multimediale verhaal met het researchproces, zodat research en ontwerp gelijktijdig kunnen plaatsvinden. Het is immers een wisselwerking.
Als uitsmijter twee toppers uit mijn eigen klas, die twee compleet verschillende verhalen hebben gemaakt. Kubra Mayda heeft onderzocht hoe de Turks-Armeese oorlog terug te zien is in haar genen, en vertelt hoe haar persoonlijke zoektocht is verlopen. Mariska Meijvogel heeft zich ondergedompeld in Sunneklaas op Ameland, en schets een mooi beeld van deze unieke feestdag, met goed geplaatste momenten van verdieping.
Als je nog vragen hebt over onze methode, of je wilt hier zelf mee aan de slag, mail mij!
renee.vandernat [at] hu.nl
