Deze week promoveerde Merel Borger aan de Vrije Universiteit in Amsterdam op een proefschrift over “Participatory Journalism” met als ondertitel: “Rethinking Journalism in the Digital Age?”
Met vraagteken dus. Want wordt het nog wat met “Participatie in de Journalistiek”?
Borger somt in haar inleiding een grote hoeveelheid pogingen op: Get Involved (ProPublica), Have your say (BBC), NOSNet, IReport (CNN), Yo, Periodista (El Pais), Guardian Witness, NOS Ooggetuige, Het Belang van mijn Gemeente, UindeWijk (RTV Utrecht), Dichtbij.nl, LePost (LeMonde), Skoeps, Nufoto, Dorpspleinen, VKBlog (De Volkskrant).
Dat laatste voorbeeld is veelzeggend: als ambitieus blogpodium opgezet, en jaren later als totaal mislukt afgeschreven. Het leverde niks op voor de krant en de journalistiek, geen enkele belofte was uitgekomen (en het kostte nog geld ook).
Professionals
Bij journalistieke participatie strijden twee principes. Ten eerste dat van de professionaliteit. Journalisten zijn journalisten omdat ze professionals zijn, daarin onderscheiden ze zich van goedbedoelende vrijwilligers. Maar aan de andere kant zijn ze publieksgericht, ze doen het om het publiek te voorzien van relevante informatie. Dus dat het publiek daar een bijdrage aan zou kunnen leveren is niet zo vreemd. Bovendien heeft het publiek specifieke kennis waar graag gebruik van gemaakt wordt.
Journalisten willen ook wel participatie. Maar op hun voorwaarden: insturen van tips, leveren van ooggetuige-verslagen, beschikbaar zijn voor interviews, foto’s insturen, nieuws re-tweeten en ‘liken’. Maar de selectie en de productie van journalistiek blijft voorbehouden aan de professionals.
De technologie heeft de muur tussen professionals en amateurs vrijwel geslecht, mensen hebben de traditionele media helemaal niet nodig om iets openbaar te maken. Hoe ga je daar dan mee om als journalist? Media worstelen met participatie:
Despite high hopes and great enthusiasm at the outset of such participatory initiatives, many of them were short lived. They were stopped again out of disappointment with the results , either financially, in terms of journalistic quality or both, (…) At the same time, however, most news organisations have, by now, incorporated audience participation in one way or another into their ways of working. What is more, new initiatives are still being developed.
Het proefschrift begint met een uitgebreide literatuurstudie naar het fenomeen, op basis van 119 verschillende internationale studies. De grote stroom onderzoek komt in 2008 op gang.
Frontrunners
Daarna is het de beurt aan de professionals, “interviewing 22 frontrunners in Dutch journalism”. De voorlopers hebben veel verwachtingen op het gebied van innovatie en de emancipatie van het publiek, zij zien het publiek (in tegenstalling tot ’traditionele’ journalisten) als actief. De rollen van publiek en de journalistieke experts blijven echter gescheiden. Het publiek kan ook een rol spelen bij de marketing van ‘journalistieke producten’. Participerende gebruikers zijn ‘loyale’ gebruikers. Dat er als gevolg van participatie ‘goedkope’ content kan worden gemaakt en meer bezoekers naar de sites komen is een reële optie volgens een deel van de experts. De voorlopers, met andere woorden, hebben een optimistische kijk op participatie: loyale gebruikers die interessante content leveren, de kosten verlagen en nog wat opleveren ook.
De participanten komen aan het woord op basis van diepte-interviews met 32 mensen die zelf participeren in journalistieke projecten. Het gaat om ‘experts’ bij NOSNet en om meeschrijvers van Dichtbij. Beide initiatieven zijn onderzocht…
to come to a better understanding of participants’ expectations and evaluations of taking part in journalism and to gain insight in factors that help some participatory initiatives succeed while many others fail
De verwachtingen van de participanten waren hoog gespannen: ze willen echt wat bijdragen, ze hadden het vertrouwen dat hun input gevolgen zou hebben en veronderstelden ook een zekere gelijkwaardigheid.
Meeschrijvers
Met zulke verwachtingen kan het snel op een teleurstelling uitlopen. En dat gebeurde ook. Bij NOSNet vonden de participerende burgers dat ze niet serieus genomen werden, weinig terugkregen en in ieder geval niet als gelijkwaardig werden gezien.
Bij Dichtbij waren de ervaringen anders, daar waren de meeschrijvers bijzonder te spreken over de community managers, maar merkwaardig genoeg aanzienlijk minder over elkaar. Hun eigen content vonden ze over het algemeen wel okay maar dat van anderen was onder de maat. En die matige content zorgde er weer voor dat het platform te weinig lezers van het juiste soort trok.
Klopt dat eigenlijk? Dichtbij was tot zo’n drie jaar geleden één van de best bekeken nieuwssites in Nederland. Hoeveel kritiek er ook was op de content, de meeschrijvers, de interface en het verdienmodel, het was niet te zien in de bereikscijfers.
Kwaliteit
Het onderzoek van Borger toont in het geval van Dichtbij wel aan dat meeschrijvers zelf alle vrijheid eisen maar liever niet willen dat die zelfde regels voor anderen gelden. Want anderen maken ‘crappy content’.
Of dat echt waar is weten we niet, maar wat we dankzij het onderzoek wel weten is dat de content van Dichtbij nogal afwijkt van wat andere ‘open platformen’ bieden en ook fundamenteel anders is dan wat wij onder ‘kwaliteitsjournalistiek’ verstaan. De content van Dichtbij is vooral anders omdat de meeschrijvers zich weinig aantrekken van de journalistieke gewoonte om veel bronnen te raadplegen en dat ook te laten weten. Artikelen op Dichtbij hadden geen bron of maar eentje, “weinig objectief” is de conclusie op dit vlak. Aan de andere kant ontbreekt het bij Dichtbij vrijwel geheel aan subjectief taalgebruik, daar zijn ze bij de anderen weer beter in.
Zacht nieuws
Ook zijn de meeschrijvers veel meer gericht op ‘zacht nieuws’ (entertainment, cultuur, sport, gezondheid) en zaken uit de persoonlijke levenssfeer, iets dat ze delen met de meeschrijvers op De Jaap (ook al verdwenen). Ook UindeWijk (RTV Utrecht), TPO en NOSNet werden op inhoud onderzocht.
Wordt het nog wat met participatie?
- Les 1: je moet meeschrijvers wat teruggeven, ze koesteren, antwoorden, laten voelen dat ze meetellen en dat hun bijdragen gewaardeerd worden, anders wordt het niks.
- Les 2: ‘burgers’ hebben een heel andere definitie van journalistiek en nieuws dan professionele journalisten: aan hun rondgebel en gecheck hebben ze geen boodschap, hard nieuws en politiek is niet per se belangrijker dan persoonlijker nieuws, feiten en meningen lopen nogal eens door elkaar, en “wat nieuws is” wordt door hen vaak geheel anders gezien.
Het kan dus wel, maar verwacht niet dat het resultaat bijdraagt aan het soort journalistiek dat je altijd al gemaakt hebt.
