Documentairemakers maken steeds meer gebruik van nieuwe technologieën om verhalen te vertellen. Pre-crime: the minority report is bijvoorbeeld een verzameling live-stream footage van veiligheidscamera’s om te laten zien hoe mensen door algoritmes als crimineel worden bestempeld. Het project RIOT van Karen Palmer is een “emotionally responsive, live-action film”. Met 3D audio en het gebruik van gezichtsherkenning en AI-technologie, sta je als gebruiker centraal in de film. RIOT gaat over een protestmars die al snel escaleert in een gevaarlijke situatie. De karakters in de film reageren op uitdrukkingen van de gebruiker. Schrik je dan zullen de karakters daarop reageren en zo kan het verhaal anders lopen.
De vraag is welke keuzes documentairemakers maken bij het gebruik van nieuwe technologieën. Via welk medium komt de boodschap over, welke actoren spelen een rol, welke rol speelt de maker in het verhaal, welke rol speelt de gebruiker en hoe ver kan de maker gaan met activistische motieven?
De Universiteit van Groningen heeft samen met het lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie en de praktijkpartners Beeld en Geluid, Worm (een multimedia cultureel centrum gericht op experimenteel film en muziek), MU (een presentatieplatform van creatieve makers die grenzen van kunst opzoeken) en VersPers (een onderzoeksjournalistieke platform), een NWO-subsidie gehonoreerd gekregen. Er wordt subsidie verleend voor twee jaar onderzoek naar hoe het gebruik van innovatieve technologieën invloed heeft op de artistieke en activistische strategieën van documentairemakers.
Ethische vraagstukken
Hoewel we weten dat technologie een belangrijke factor is bij het maken van mediaproducties, zijn de keuzes en motivaties en implicaties ervan niet altijd duidelijk. Innovatieve technologieën bieden niet enkel de mogelijkheid om alles en overal te filmen, maar roepen ook nieuwe ethische vraagstukken op. Wie heeft er bijvoorbeeld controle bij het gebruik van een self-tracking AI camera zoals de OBSBOT Tail waar de maker niet bij aanwezig hoeft te zijn? Wat zijn de gevolgen bij het live-streamen van onderwater drones? Waar ligt de grens tussen activisme en waarheid? Hoe ver kun je daarin gaan met de nieuwe technologische mogelijkheden?
Documentaires over complexe stedelijke problemen
In dit project richten we ons op documentairemakers die zich bezighouden met de complexe stedelijke problematiek. Verstedelijking is een van de meest complexe vraagstukken die van invloed is op het dagelijkse leven van de burger. Volgens socioloog Richard Sennet lijkt er een discrepantie te zijn tussen hoe we willen dat de stad eruit ziet en hoe het daadwerkelijk is. Hij stelt:
“The cities everyone wants to live in should be clean and safe, possess efficient public services, be supported by a dynamic economy, provide cultural stimulation, and also do their best to heal society’s divisions of race, class, gender and ethnicity. These are not the cities we live in” (Sennett, 2018).
Documentairemakers die zowel artistieke als activistische motieven hebben spelen een belangrijke rol bij het onderzoeken en aankaarten van complexe stedelijke vraagstukken. Tegelijkertijd worstelen ze met het goed neerzetten van deze complexiteit.
Documentaire co-produceren
We maken voor dit project gebruik van actie-onderzoek. We beginnen met interviews waarna we met het onderzoeksteam, praktijkpartners en een aantal documentairemakers een documentaire co-produceren over de Open City, volgens Richard Sennet. Met deze co-creatie kunnen we bottom-up onderzoeken hoe technologie en activisme een rol speelt.
