Met kwaliteit is het net als met pornografie. Over dat laatste zei de Amerikaanse rechter Stewart in 1964: “I may not be able to define it, but I know it when I see it”.
Iedereen heeft wel een mening over de kwaliteit van de journalistiek (en over de vermeende teloorgang op dat gebied), maar wat is kwaliteit nu eigenlijk? Kan je het meten?
Universiteiten en hogescholen worden gevisiteerd, bedrijven hebben een ISO-certificatie, ziekenhuizen worden op kwaliteitscriteria onderzocht. Maar ook media en journalistiek laten zich regelmatig meten en onderzoeken.
Visiaties en prijzen
Er zijn omroep-visitaties, er is een NDP-sector-enquête, oplages en bereikscijfers worden officieel ge-audit, het online bereik wordt gemeten, de kijk- en luistercijfers vastgesteld, terwijl de kijkcijfers van journalistieke programma’s dagelijks gerapporteerd worden.
Er zijn journalistieke prijzen: de Tegels, de VVOJ-loep, de M.J.Brusseprijs, de journalist van het jaar, de scriptieprijs. Dit levert allemaal beoordelingen op (goed, matig, onvoldoende), feiten (bereikscijfers, oplage, aantal redacteuren en correspondenten), ranglijsten en rapportcijfers.
Experts
Welke criteria gebruik je voor journalistieke kwaliteit? Vrijdag organiseert de NTR “Journalistiek als water uit de kraan”, een expertmeeting over journalistieke kwaliteit, en ter voorbereiding heeft men een dozijn experts gevraagd hun licht over de materie laten schijnen in een column.
De experts die een bijdrage leverden waren Carel Kuyl (mediadirecteur NTR), Wim Fortuyn (commentator Nieuwsuur), Wouter Bax (hoofdredacteur nu.nl), Hugo Arlman (freelance journalist), Henk Steenhuis (freelance journalist), Peter Vandermeersch (hoofdredacteur NRC Handelsblad), Joost Oranje (hoofdredacteur Nieuwsuur), Pieter Sijpersma (hoofdredacteur Leeuwarder Courant, voorzitter Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren), Ernst-Jan Pfauth (chef internet NRC), Piet Bakker (Lector HU), Marcel Gelauff (hoofdredacteur NOS Nieuws) en Thomas Bruning (Algemeen secretaris NVJ).
[Update 19 maart: woensdag 20 maart zullen de columns beschikbaar komen op de NTR-expertmeeting-site.]
Indicatie voor kwaliteit
Uit hun bijdragen heb ik alle begrippen ‘getagd’ die zij als indicatie voor kwaliteit zien, gekeken welke het vaakst voorkwamen en ze in groepen ondergebracht. Soms heb ik zaken gecombineerd: #onderzoek en #research noem ik bijvoorbeeld allebei #onderzoek, “belangrijk voor de samenleving” wordt ondergebracht bij #relevantie, #inkrimping en #kleinere redacties komen beide bij #omvang redactie. De complete lijst met tags is in dit pdf-document te vinden.
Er zijn twee soorten criteria (achter het criterium staat tussen haakjes het aantal maal dat het is genoemd). Vooral orginaliteit wordt belangrijk gevonden terwijl men ook een forse redactie als een voorwaarde voor kwaliteit ziet. Daarnaast worden feitelijke berichtgeving en transparantie als belangrijk beschouwd.
1. De inhoud van de berichtgeving
– originaliteit / onderscheidend / verrassing / selectie / specialisatie (10)
– feitelijk / scheiding mening en feit / ongekleurd / onpartijdig / hoor en wederhoor (7)
– onderzoek (6)
– achtergrond / analyse / duiding / diepgang (6)
– betrouwbaar (4)
– relevantie (3)
– controle / kritisch (2)
– snelheid (2)
– goed geschreven
2. Medium-aspecten
– omvang redactie / bezuinigingen / verschraling / ruimte (13)
– transparantie / zelfreflectie / open voor kritiek accountability / correcties (6)
– bereik / oplage (5)
– onafhankelijkheid / (vrij van) commerciële druk (4)
– discussieforum / opinievorming / pluriform (3)
– opleiding / professionaliteit staf (2)
– (aantal) correspondenten
Sommige zaken zijn relatief eenvoudig te meten (oplages, bereik, omvang redactie, aantal correspondenten, de aanwezigheid van correctierubriek, een ombudsman of een redactieblog, aansluiting RvdJ, onderzoeksteam, opiniepagina, hoeveelheid nieuws in medium), andere zaken zijn lastig, maar ook bijvoorbeeld originaliteit van de berichtgeving is in principe vast te stellen terwijl specialisatie (omvang deelredacties) ook meetbaar is.
Tijd voor een indexje…
