De afgelopen twee jaar is er door Rijksuniversiteit Groningen, journalistiek platform VersPers, creatieve broedplaats A lab in Amsterdam en J-lab een onderzoek uitgevoerd om de grenzen van de journalistiek te analyseren. In het project werkten onderzoekers en makers uit de journalistiek en de bredere creatieve industrie samen om na te gaan wat de mogelijkheden zijn om de grenzen van de journalistiek te verbreden.
Samenwerking creatieve industrie en kennisinstituten
Dit onderzoek werd gefinancieerd door NWO Smart Culture, gericht op een van de negen top sectoren, de creatieve industrie. Doel is om meer samenwerking te stimuleren tussen de makers uit de creatieve industrie en kennisinstituten om maatschappelijke vraagstukken te onderzoeken.
Maar hoe evalueer je de samenwerking na afloop van zo’n project? Het is gebruikelijk om na grote projecten het proces en de resultaten te evalueren. Het is gebruikelijk om dat in een vergadersetting te doen, iedereen mag zijn zegje doen. Soms wordt zo’n proces begeleid, waarin creatieve werkvormen worden toegepast.
Visual Templates
Voor dit onderzoek leek het bij uitstek geschikt om een evaluatievorm te kiezen die dicht bij het object van onderzoek past, de creatieve industrie. We nodigden visual consultant Wytze Veenstra van Visual Notes uit om visuele reflectiegesprekken te voeren. Wytze sprak met de vier hoofdpersonen uit dit project: Tamara Witschge, Lucas Hendricks, Geesje van Haren en Yael de Haan. Hij maakte daarbij gebruik van ‘visual templates’.
‘Ik wilde ze juist zelf ook laten tekenen. Hier kwamen de ‘visual templates’ aan bod. Deze werkvorm biedt de mogelijkheid om personen en hun visie te vergelijken met elkaar door ze eenzelfde canvas te geven om op te werken. Dit werkt goed als ijsbreker om creërend te reflecteren in plaats van te praten’, aldus Veenstra.
De visual templates en de gesprekken vormden de basis voor de visuele gesprekken die Wytze per persoon heeft uitgewerkt. Bij elk gesprek stond een aantal vragen centraal: wat was jouw rol in het project, wat was jouw verwachting, wat ging er goed, wat minder, hoe komt dat, wat zijn best practices?
De visuele gesprekken maakten inzichtelijk waar de pijnpunten lagen: vier afzonderlijke partijen met een duidelijke visie, werken vanuit verschillende locaties in Nederland, wisseling van teamsamenstelling, verschil in verwachtingen. Thema’s die niet makkelijk tijdens een evaluatiegesprek naar voren waren gekomen. De visuele gesprekken zorgden ervoor dat we tijdens een eindtentoontstelling van het onderzoeksproject in A-lab lachend en positief de visuele gesprekken door konden nemen en constructief het project konden evalueren.
Dit project heeft mooie, concrete resultaten opgeleverd zoals een toolkit voor startende freelance journalisten, een gezamenlijk kunstwerk van een stad die de functie van journalistiek uitbeeldt en het onderzoeksproject Lost in Europe, over de verhalen van duizenden immigrante kinderen die in Europa vermist worden. En ook, een duurzame samenwerking tussen de partners.
NWO Smart Culture is gericht op meer samenwerking tussen wetenschap en de praktijk in de creatieve industrie. Dat gaat echter niet vanzelf: andere belangen, andere werkwijzen, andere visies. Dat vraagt aandacht voor het proces en niet enkel het eindresultaat. Visuele gesprekken zijn een goed instrument om te reflecteren op het onderzoeksproces.
Hieronder de vier visuele gesprekken, getekend door Wytze Veenstra van Visual Notes.
