Journalistiek kent van oudsher sterke kernwaarden met duidelijke omschreven principes en een afgebakend werkveld. Waar de grens precies loopt is niet eenduidig aan te wijzen, maar dat er een scherp onderscheid wordt gemaakt tussen wat wel en wat niet-journalistiek is mag duidelijk zijn. Maar de grens wordt steeds vager. Waar die grens ligt en wie dat bepaalt is al veelvuldig onderzocht (zie bijvoorbeeld het werk van Carlson en Lewis 2015, Borger 2016 en Lewis 2012). De vraag hoe zo’n grens wordt ervaren door journalisten zelf, is echter minder vaak gesteld. Binnen het interdisciplinair onderzoeksproject; ‘Exploring Journalism’s Limits: Enacting and theorising the boundaries of the journalistic field’, zoeken wij samen met onze praktijkpartners o.a. antwoord op die vraag.
Arts-based methoden om ervaring te onderzoeken
We maken voor dit project vooral gebruik van arts-based methoden. Een journalistiek werkveld in verandering vraagt om nieuwe onderzoeksmethodes, en onderzoek die ervaringen vanuit de praktijk inzichtelijk maken. Hoe voelt het als je op het randje danst van wat jij, of iemand anders, ziet als de grens van journalistiek? Loop je tegen een muur op? Gaat er juist een wereld voor je open? Of voel je alleen weerstand en schuring?
In 2018 organiseerden wij een onderzoeks-evenement in samenwerking met onze praktijkpartners VersPers en A-lab. Journalisten werden uitgenodigd om mee te doen aan verschillende creatieve sessies. Tijdens een van deze sessies vroegen wij de journalisten om hun netwerk uit te tekenen. Ze werden gevraagd om bij elke connectie aan te geven wat voor soort professionele relatie ze hebben. We vroegen ze ook om aan te geven of ze de persoon in kwestie als onderdeel van het journalistieke werkveld zien of daarbuiten. Daarna hielden wij meerdere diepte-interviews met enkele journalisten waarbij we hun netwerkkaarten bespraken. Tijdens deze interviews werd er aangestuurd op beschrijvingen van abstracte ervaringen zoals emoties, die vaak lastig onder woorden te brengen zijn. Bijvoorbeeld, hoe voelt het als jouw visie op wat journalistiek is niet helemaal strookt met jouw opdrachtgever? Schuurt het? Botst het? Of verbreedt het juist je blik? Gebaseerd op theorieën van Lakoff en Johnson, zien wij dit soort omschrijvingen niet alleen als metaforische verbeeldingen van een ervaring, maar juist ook representatief voor de ervaring zelf.
Journalistiek als een spel
In een van deze interviews kwam de metafoor ‘journalistiek is een spel’ naar voren. Door zowel te putten uit de gerelateerde metafoor van het theater en die van een wedstrijd, word er een duidelijk beeld geschetst van hoe deze journalist zich verhoudt tot de ‘harde’ journalistiek. Namelijk eentje waarin ze het gevoel heeft zich te moeten houden aan strenge regels, angst voelt om fouten te maken en waarin ze constant de druk van externe validatie ervaart van zowel het publiek als haar opdrachtgevers. Ze ziet verhalende journalistiek als een vorm die veel dichter bij haar zelf staat, maar ook als een aparte tak (van sport). Als ze uiteindelijk bij stichting voor verhalende journalistiek aan de slag gaat ontstaat er een gevoel van een speelveld dat extra is uitgebreid, waardoor ze het gevoel krijgt dat haar manier van werken ook onder de journalistiek valt, zonder dat ze zichzelf in de achtergrond hoeft te laten verdwijnen, of zichzelf in een keurslijf moet proppen.
Hoewel ze zelf nooit de woorden ‘scheidsrechter’, ‘wedstrijd’, ‘speelveld’ of ‘theater’ in de mond neemt, vormen juist deze metaforen een concreet beeld van de emoties die de journalist ervaart in haar persoonlijke ontwikkeling op weg naar een vorm van journalistiek bedrijven die bij haar past. Daarnaast geeft de focus op metaforen ons als onderzoekers de ruimte om voorbij de letterlijke tekst te kunnen gaan. En zo een beter begrip te krijgen van de dagelijkse ervaringen van journalisten, voorbij het vakjargon.
De uitdaging verderop in dit onderzoek bestaat uit het vertalen van deze ervaringen in representaties die voor een publiek empatisch tastbaar kunnen maken hoe deze journalist de limieten van haar werkveld ervaart tijdens haar zoektocht naar hoe zij journalistiek wil bedrijven. Hierover in een volgend blog meer.
