Al bijna twintig jaar op rij worden in Nederland iedere dag ruim honderdvijftig exemplaren van een regionaal dagblad minder verkocht. Ik rekende het al voor in deel 1 van dit feuilleton. Betekent dit ook dat belangrijk nieuws over politiek en bestuur steeds minder mensen bereikt, en dat dus de Nederlander steeds minder kan weten over onderwerpen die zijn leven raken?
Pessimisten denken van wel. Zij vermoeden dat met het verdwijnen van het regionale dagblad de kans op corruptie en fraude in de politiek, bestuur of bedrijfsleven toeneemt. Als minder mensen een krant kopen, tot het moment dat de klassieke krant ophoudt te bestaan, verliest de burger een bondgenoot in de controle op de publieke zaak. De journalistieke waakhond sterft uit, is hun zorg.
Optimisten zien de risico’s, maar vertrouwen erop dat anderen in deze nieuwskloof zullen springen. Van kleinere en goedkopere online nieuwsdiensten en boze burgers die een blog beginnen over een enkel onderwerp en niet meer loslaten, tot de multinationals met het voordeel van een R&D-reserves en een marketingbudget. De optimisten voorzien ook een journalistiek die blijvend verandert. Niet langer maken megaredacties met hun management-waterhoofd de dienst uit, internet is het domein van de slimme ondernemer die journalistiek en commercie handig weet te mixen.
Rendement
Wie van de twee gelijk krijgt – de pessimist of de optimist – is nog steeds niet duidelijk. Natuurlijk valt er geld te verdienen op internet. Voorbeelden zat. Maar bestaat er al een verdienmodel voor nieuws via de nieuwe kanalen? Hard nieuws, politiek nieuws? Saai nieuws. Dat is in een krant al moeilijk te verkopen, laat staan via digitale kanalen met hun overdaad aan gratis verlokkingen. Voorlopig lijken alleen internationale spelers het aardig te doen. De New York Times is online eindelijk wereldwijd voor iedereen toegankelijk, en krijg er als nieuwsicoon dan ook lezers bij. Maar innovatie is duur, dus of daar het netto rendement meestijgt, is de vraag. Bovendien loeren blunders overal, zoals The Atlantic deze week ondervond. Een als artikel verpakt reclamepraatje voor de Scientology Kerk kwam als een boemerang terug: ‘We screwed up’, aldus directeur communicatie Natalie Raabe van het weekblad.
En wat nou als je bent aangewezen op de lokale markt? Geen mondaine ambities daar. Niet van de burger en niet van de journalistiek. Valt er daar voor een dagblad nog wel wat eer – en euro’s – te halen? Als we de oplagetrend bezien is het perspectief somber. Maar kijken we naar het complete media-ecosysteem, de journalistieke infrastructuur, dan zijn er lichtpunten. Zolderkamerjournalistiek bedrijft de goedbedoelende amateur die hard zijn best doet een dorp, stad of gemeente op de voet te volgen bestaat nog steeds, in ieder geval allang niet altijd meer. En er zijn nieuwe clubs, met geld, ambitie, en – zo lijkt het – een markt.
De winnaars en de verliezers
Naar die markt ga ik de komende maanden dus op zoek. Hoe ziet het nieuwe lokale en regionale nieuwsecosysteem eruit? Wie zijn de spelers, de winnaars en de verliezers?
Neem Alphens.nl. Ik begon er al eerder over. Deze relatief nieuwe website over Alphen aan den Rijn en omstreken wist net voor Kerst een wethouder te tackelen. In de blog ‘Wethouder van graaicultuur’ schreef de Alphense ondernemer Machiel van der Schoot dat hij over informatie beschikte dat de PvdA-wethouder Job Dresden uit Rijnwoude naast een VUT-uitkering via een bv-constructie al enkele jaren flink meer bijverdiende dan is toegestaan. Dresden was in 2005 gestopt als ambtenaar bij het ministerie van VROM, maar factureerde hoge bedragen via met name genoemde bv’s aan diverse instanties die van zijn diensten gebruik maakten. Hoe Van der Schoot aan zijn gedetailleerde informatie kwam, bleek niet uit het stuk. En of het allemaal waar is, valt ook niet na te trekken.
Hoe dan ook was het bericht voor Dresden, en mogelijk voor de PvdA-fractie – ook dat is onduidelijk – direct reden om aan te kondigen dat de wethouder zijn functie zou neerleggen. Van der Schoot was al uitgeroepen tot de machtigste man van Alphen aan den Rijn, maar de snelheid waarmee hier de handdoek in de ring werd gegooid, zal ook hem hebben verbaasd.
De aanpak van Van der Schoot laat ongetwijfeld ook lezers met vragen achter. Al is dat uit de reacties onder het stuk niet op te maken. Uit de elf commentaren klinkt vooral het oordeel: politici zijn onbetrouwbare zakkenvullers. Rob Buisman schrijft: ‘Prima verhaal; zorgvuldig en journalistiek verantwoord gehandeld.’ Dat is een interessante opmerking. Over deze laatste schrijver, maar ook over hoe het verhaal rond hobby-marathonroeier Dresden zich verder ontwikkelde, de volgende keer meer. Eerst maar eens wat meer feiten over Alphens.nl.
Een centrale plek
Alphens.nl is een blog ‘om alles wat er gebeurd is en alles dat er gaat gebeuren in Alphen aan den Rijn op één overzichtelijke website te krijgen.’ Dat schrijven de eigenaren op de site. Dit doet de redactie door te aggregeren, persberichten te plaatsen en blogs te schrijven. Veel nieuwsberichten verschijnen onder de auteur: alphens.nl, waarvan onduidelijk is of het persberichten zijn of om een eigen nieuws gaat. De site wil in ieder geval ‘alles bij elkaar op één centrale plek’ laten komen. ‘Zo maken we het voor de Alphenaar een stukje makkelijker.’
Helemaal anoniem zijn de berichten op de site ook weer niet. Bij enkele berichten staat vanwaar ze afkomstig zijn, de Gemeente, Alphen Stad FM/TV of bijvoorbeeld Koppes Makelaardij. Via de button ‘Over Alphens.nl’ is een brochure te laden waarin wordt verwezen naar Jurre van Eyndhoven. Via Google is te vinden dat deze ‘commercieel medewerker buitendienst’ de uitvoerende beheerder is van Alphens.NL BV, gevestigd aan de Raadhuisstraat 211 in Alphen aan den Rijn.
Wie de bloggers zijn is duidelijk. Die staan met naam en toenaam op de site. Naast nieuws en blogs staan in de menubalk de servicerubrieken agenda, restaurant, uitgaan, winkels, bedrijven, webshops, vacatures en aanbiedingen. Onderaan de pagina staan nog wat servicerubrieken en links naar de contactpagina’s. De eigenaar van de site is Joost Schravendeel, via zijn BV Jamajo Holding. Schravendeel, of ’de baas’, is een jonge internetondernemer die zeven jaar gelden startte met Alphen.nu. Dat is een succesvolle jongerenwebsite, met naar eigen zeggen 25 kopieën in andere steden.
Grote broer
Schravendeel heeft nu een jaar Alphens.nl in de lucht. De grote broer van Alphen.nu, zoals hij zelf schrijft. Op die site kunnen jongeren zich registreren en inloggen, en vormen zo een gemeenschap. Op Alphens.nl kan dat niet. Informatie over adverteren is daar te vinden via de servicelinks onderaan de pagina, waar brochures zijn te laden. Advertenties staan op Alphens.nl in de vorm van banners en via recensies van restaurants en andere winkels. Hoe dat in het verdienmodel past is niet te zien. Hoewel Van Eyndhoven daarover een tipje van de sluier licht als hij in een commentaar bij informatie over een sportwinkel ongevraagd de loftrompet blaast over de winkel.
De site heeft een Twitter-account. Je kan artikelen direct door-twitteren. Er is ook een Facebook-account. Die site heeft bijna 2300 likes te pakken. Artikelen liken op Alphens.nl kan ook. Over het aantal nieuwsberichten en het type verhalen dat Alphens.nl publiceert de volgende keer meer. Wie weet dan ook een verslag van een gesprek met Joost Schravendeel over zijn plannen en ambities. In ieder geval meer over Dresden-gate, Van der Schoot en Buisman.
