Dat was een deprimerend verhaal zeg, de vorige keer. De lokale krant Alphen.cc wil met minder mensen en minder krant, meer geld verdienen. Vermoedelijk vanuit de gedachte dat besparingen altijd een relatieve omzetstijging geven. En dat is meestal waar, tenminste op korte termijn.
Meer waar is dat desinvesteringen op lange termijn zelden of nooit meer winst genereren. Is de afbraak eenmaal ingezet dan doet de centenwijsheid vanzelf zijn werk: lezers haken af, medewerkers raken gedemotiveerd, de kwaliteit daalt, de omzetten dalen verder en al snel wordt het punt bereikt dat iedereen het eens is: opdoeken die hap.
Nieuwswoestijn
De sterfhuisconstructie is een effectieve destructie, dat is zeker. De vraag is dan ook waarom het in de uitgeverswereld zo’n geliefde strategie is, de laatste jaren. Zien ze daar de lastige lezer soms liever gisteren dan vandaag nog vertrekken? Nu is nieuws een dramatisch lastig product. Het is peperduur om te maken, het heeft de houdbaarheid van vis op het droge en de meeste van je klanten leven volgens het lang-leve-de-lol-principe, probeer die maar eens het lijden van de wereld te verkopen.
En het is er bepaald niet makkelijker op geworden. Waar in de monopoliejaren de winsten ’tegen de plinten van de redactielokalen klotsten’, hoor ik altijd, gaan de vele nieuwe nieuwsdiefjes nu met de laatste advertentiedubbeltje lopen. En zo werd de vraag hoe geld te verdienen met nieuws de heilige graal van de mediawetenschap. Over die zoektocht gaan we het in deze aflevering van Hoe de krant verdween uit Aarlanderveen niet hebben.
Vragen
Eerst terug naar de vraag waarom deze serie draait: hoe erg is het eigenijk dat de regionale krant verdwijnt? Raken we dan het nieuws kwijt? Het nieuws dat ons informeert over politiek en bestuur. Of ontspringen er nieuwe bronnen in de informatiewoestijn? Om daar achter komen onderzoeken we op deze plek – zoals gezegd – dit jaar wat er gebeurt in een gemeente zonder dagblad. Een gemeente zoals Alphen aan den Rijn, het oude Aarlanderveen.
Daarom eerst de antwoorden op drie andere vragen de komende afleveringen. Wat weten we over:
1. De rol van regionale media in een democratie;
2. De positie van regionale kranten in het lokale nieuws ecosystemen;
3. De mate waarin nieuwe initiatieven al of niet succesvol een lokale nieuwsmarkt kunnen bedienen?
Rol van regionale media in een democratie
De terugloop in beschikbaarheid van lokale en regionale media betekent dat burgers minder van de informatie krijgen die ze nodig hebben voor hun persoonlijk leven en voor hun betrokkenheid bij de gemeenschap, en voor het kunnen controleren van de overheid. Regionale media hebben een rol in het democratisch proces, daarover is wel consensus. De Amerikaanse Knight Commission on the Information Needs of Communities in a Democracy neemt een duidelijk standpunt in ten aanzien van de bedreigingen die de lokale (communities) media moeten trotseren: ‘de financiële problemen van de (commerciële) nieuwsmedia kunnen een bedreiging vormen voor de democratie’.
Er is ook een relatie gevonden tussen de waakhondfunctie van de klassieke media en de efficiëntie van de lokale overheid. In Noorwegen vonden de onderzoekers Bruns en Himmler dat een toename van de verspreiding van 150 lokale kranten een correlatie vertoonde met een beter functionerende overheid. De aanwezigheid van een actieve media heeft ook het effect dat politici harder werken, zagen de Amerikaanse wetenschappers Snyder en Stromberg. Leden van het Amerikaanse Congres werken harder voor hun politieke thuisbasis als ze meer aandacht kregen in de lokale media. Dat vertaalde zich in het genereren van meer economische activiteit en in het vaker afleggen van publieke verklaringen. Een derde invloed van regionale kranten die teloor zou kunnen gaan, is de gemeenschapszin.
Belangrijkste nieuwsbron
Ook de waardering van regionale media speelt een rol. Het Pew Research Centre publiceerde in 2009 een langjarige studie naar hoe mensen de positie van de lokale en regionale berichtgeving in de Verenigde Staten beoordelen. De resultaten gaven aan dat 56 procent van de ondervraagde 1001 volwassenen het eens was met de stelling dat het verdwijnen van een lokale of regionale krant ‘veel’ schade zou doen aan ‘burgerschap’. In Groot-Brittannië werd vergelijkbaar onderzoek gedaan. De Britse mededingingsautoriteit Ofcom ontdekte dat kijkers vooral hun regionale media waarderen. Tachtig procent van de volwassen kijkt ten minste een keer per dag naar de regionale televisie, bijna de helft luistert naar de lokale radio en veertig procent leest een betaald regionaal dagblad. Nog altijd 24 % van de mensen noemt de krant als belangrijkste nieuwsbron, tegen 4 % dat internet noemt.
De volgende keer over de positie van regionale kranten in het lokale nieuws ecosystemen.
