J-lab was vorig week in Wenen voor ECREA Journalism Studies, en ik was uitgenodigd om deel te nemen aan de PhD-workshop voorafgaand aan de conferentie. Dat was best wel spannend, want slechts zes PhD-onderzoekers uit heel Europa mochten hun onderzoek presenteren en bespreken met leidende onderzoekers binnen Journalism Studies.
De zes onderzoeken samen geven een goed beeld van de vraagstukken die nu spelen in het veld. Waar gaan die onderzoeken dan over?
Storytelling
Dat van mij kennen jullie natuurlijk al een beetje. Voor mijn PhD houd ik me bezig met de vraag hoe het narratieve proces van interactieve multimediale verhalen tot stand komt in een samenspelen van drie actoren: de auteur, de gebruiker en de technologie. De achterliggende gedachte is dat journalistieke media op zoek zijn naar nieuwe manieren om verhalen te vertellen, en nieuwe manieren om de gebruiker hierbij te betrekken. Bissie Anderson (Universiteit van Stirling, Schotland), houdt zich bezig met eenzelfde soort vraagstuk, maar richt zich hierbij meer op de totstandkoming van betekenis en de performatieve kracht van journalistiek teksten.
Fake News
Dit soort vraagstukken over journalistieke storytelling, tevens een centraal thema binnen dit lectoraat, zijn essentieel in een periode waarin de journalistiek in toenemende maten onderdruk staat. Niet door het uitgekauwde verhaal van teruglopende advertentie-inkomsten en abonnees, maar door de discussie rondom fake news. Jana Laura Egelhofer (Universiteit van Wenen, Oosterrijk) doet hier onderzoek naar. En dan gaat het niet over de vraag op het nieuws wel klopt, maar over de retoriek die populistische politici gebruiken binnen dat debat. Het label fake news wordt door deze dames en heren gebruikt om journalistieke media aan te vallen en de legitimiteit in twijfel te trekken. De manier waarop journalisten hun verhalen vertellen, heeft natuurlijk invloed op de geloofwaardigheid van de journalistiek en draag daarmee bij aan de fake news discussie.
Gebruikersdata
Journalistieke storytelling hangt natuurlijk niet alleen samen met geloofwaardigheid, maar speelt ook een rol in de binding met het publiek. Op dit gebied speelt publieksdata tegenwoordig een grote rol in het productieproces van journalisten. Hoe dit eruit ziet, en wat hiervan de effecten zijn, wordt onderzocht door Kenza Lamot (Universiteit van Antwerpen). Thomas Owren (Universiteit van Stavanger, Noorwegen) onderzoekt één specifieke metric: de conversie van website bezoekers naar betalende website bezoekers en hoe dit redactionele keuzes beïnvloedt. Dus welke verhalen zorgen ervoor dat een bezoeker een betalende bezoeker wordt? Hier zie je hoe nauw de relatie tussen commerciële belangen en journalistieke inhoud kan zijn. Als dit soort data een rol spelen bij journalistieke keuzes is het natuurlijk wel belangrijk om kritisch te kijken naar de totstandkoming van deze data. Dit raakt aan de onafhankelijke positie van journalisten.
Media labs
Tot slot een onderzoek dat eigenlijk over de hele industrie gaat. Ana Cecilia Bisso Nunes (Katholieke Universiteit van Rio Grande, Brazilië & Universiteit van Beira Interior, Portugal) onderzoekt de rol van media labs in de journalistiek, en vormt hiermee de verbindende factor tussen de vijf andere onderzoeken. Media labs experimenteren met nieuwe vormen van journalistiek, en zorgen ervoor dat nieuwe vertelvormen en nieuwe manieren om met data om te gaan een weg vinden naar redacties.
