“Dit soort ontmoetingen leiden altijd tot een gevoel van schaamte,” zegt oud-hoofdredacteur van de NOS Nico Haasbroek aan het slot van een door hem geïnitieerd bezoek van een aantal onderzoeksjournalisten aan de Algemene Rekenkamer in het kader van het VVOJ Café op 23 mei. “Bij het afscheid zeg je dat je toch wel nieuwe dingen hebt geleerd, maar eenmaal thuis schaam je je kapot dat je zo weinig wist van een organisatie die zo belangrijk voor je is.”
“De Algemene Rekenkamer deelt veel met onderzoeksjournalisten,” zegt een bestuurslid van de Rekenkamer. Beiden doen uit hart voor de publieke zaak onafhankelijk onderzoek naar het recht- en doelmatig functioneren van de overheid.
Wat ze ook delen is het dilemma van de presentatie. Hoe breng je de uitkomsten van je onderzoek zo dat het publiek er niet cynisch van wordt en zich daardoor juist afkeert van de publieke zaak?
Daarmee is de kernvraag gesteld: welke verhalen moet je vertellen over het functioneren van de macht?
Decentralisatie en lokale nieuwsvoorziening
Een vraag die overheid en journalistiek hebben laten liggen is of gemeentes wel klaar zijn voor de decentralisatie. Ja nu, nu de teerling is geworpen, wordt geroepen dat het een puinzooi wordt. Maar waar was het debat toen het beleid in de maak was? Wie maakte zich druk over beheer, besteding en controle van het geld dat naar gemeentes komt?
Niemand. Men wist niet welke vragen gesteld moesten worden, waar de relevante data te vinden waren, en hoe je daar een zinnig verhaal uit kon halen in het licht van de voorgestelde decentralisatie.
De aanwezige journalisten beseffen dat ze zich meer moeten bekommeren om de kwaliteit van de lokale nieuwsvoorziening en daarvoor niet alleen onderling meer moeten samenwerken, maar ook meer gebruik kunnen maken van de expertise van de Rekenkamer. Op haar beurt kan de Rekenkamer haar voordeel doen met journalistieke verhalen over het functioneren van gemeentes. Dat geeft weer impulsen voor eigen onderzoek van de Rekenkamer.
Europa
De publieke desinteresse voor Europa heeft ook te maken met een gebrek aan relevante verhalen over de EU. Wat dat betreft valt er nog wel wat te halen bij de Rekenkamer. Wat is bijvoorbeeld het effect van de financiële impulsen die de EU her en der versterkt? Journalisten kunnen daar spannende verhalen over vertellen en de Rekenkamer kan helpen bij het onderzoek. En hoe komt het toch dat buiten Zweden, Noorwegen en Nederland, geen enkel land in Europa verantwoording aflegt over het geld dat ze van de EU krijgen? Waar blijft het debat daarover?
De Rekenkamer heeft haar onderzoeksrapporten online staan. Daar ligt een schat aan verhalen voor wie verder kijkt dan het voorwoord. Wie meer wil weten belle de voorlichters. Niets om je voor je schamen. De Rekenkamer werkt graag met journalisten.
