Lance Armstrong: bedrieger, slachtoffer, of held? Kies je favoriete mythe.

Lance Armstrong is ‘valsspeler, leugenaar en pestkop’, volgens de internationale media. Dat koppen de Volkskrant en AD op hun site. Het laat zien hoezeer het beeld van ‘bedrieger’ past bij de voormalige zevenvoudige winnaar van de Tour de France.  Maar zonder de werkelijkheid geweld aan te doen, kan Armstrong net zo goed als ‘slachtoffer’ of zelfs nog steeds als ‘held’ worden beschreven. Bepaal zelf welke van deze drie archetypische figuren je het meest leert over wat er werkelijk aan de hand is.

Bedrieger

‘De bedrieger’ is een van de archetypische figuren die media gebruiken om grote nieuwsverhalen aan op te hangen. In het boek Daily News, Eternal Stories beschrijft Jack Lule zeven van dat soort archetypen. Naast ‘de bedrieger’ gaat het om ‘de held’, ‘de goede moeder’, ‘het slachtoffer’, ‘de zondebok’, ‘de vloed’ en ‘de andere wereld’. Lule noemt dit ‘mythen’. Het gaat hem niet om leugens, maar om verhaalstructuren die telkens weer opduiken om betekenis te geven aan de werkelijkheid.

‘De bedrieger’ is volgens de mythe iemand die vals speelt om er zelf beter van te worden. Hij balanceert op de rand van zelfdestructie en is daar niet bang voor. Gedreven door zijn haast dierlijke lust weet hij zich toch voor te doen als de goedheid zelve. Eenmaal ontmaskerd wordt hij beschimpt en bespot.

Volgens de opvatting dat het dagelijks nieuws een herhaling is van eeuwige verhalen, selecteren de media juist die elementen uit de werkelijkheid die beantwoorden aan de mythe. In het geval van Lance Armstrong is dat niet moeilijk. Geen wonder dat Armstrong als de prototypische bedrieger naar voren komt.

Mart Smeets is een journalist die graag werkt met archetypische figuren. Zijn voormalige held noemt hij nu een bedrieger. Hij vindt zelf dat Armstrong “moet hangen”. NRC-columnist Bas Heijne zit op dezelfde lijn, al drukt hij zich gedistingeerder uit. Armstrong is capo dei capi schrijft hij. Baas der bazen, maar dan wel van de maffia.

Heijne beseft dat het om ‘een verhaal’ gaat. Maar, zegt hij, “eerlijk gezegd vind ik het nieuwe verhaal een stuk interessanter dan het oude. Wat is een held? Iemand die boven zichzelf en anderen uitstijgt, die schoon is in een vuile wereld, die ons onze lastige levens in een nieuw, positief licht laat zien. Bij Armstrong was dat verhaal altijd al een beetje te mooi om waar te zijn.” Het verhaal van de bedrieger pas hem beter.

Slachtoffer

Niet voor iedereen is Armstrong nu een bedrieger. Bert Wagendorp schrijft in de Volkskrant: “Lance Armstrong was een onwaarschijnlijk getalenteerde topatleet zowel in fysiek als in psychisch opzicht.” Dat hij nu wordt verguisd komt volgens Wagendorp door een misplaatst superioriteitsgevoel. De topsporter is in het complexe krachtenveld van sponsors, media en wedstrijdorganisatoren “maar een klein pionnetje. Hij mag kiezen of ophoepelen. Voor hem tien anderen.”  “Het is prettig om het kwaad weer een naam te kunnen geven,” zegt Wagendorp, “dan hoeven we verder nergens over na te denken.” Met andere woorden: Armstrong is slachtoffer van kortzichtigheid en hypocrisie.

Max Pam beweert iets soortgelijks in zijn column in Het Parool: “In feite is de ontmaskering van Armstrong veel meer het debacle van de hele sportjournalistiek. In al die jaren hebben al die duizenden sportjournalisten nooit iets ontdekt. Stront in de ogen.”

In plaats van zich met een geld verslindend onderzoek tegen een enkel individu te richten had de Amerikaanse anti-doping organisatie Usada het geld beter kunnen gebruiken om het systeem van doping in de sport te bestrijden, zegt schrijver Patrick Hruby in het Amerikaanse progressieve blad the Atlantic.

 

Held

Voor sommigen was en is Armstrong een held. De man van eenvoudige komaf die de zwaarste beproevingen heeft doorstaan. Een inspirerende persoonlijkheid met het uiterlijk van een filmster, die zijn eigen roem inzet om kanker te bestrijden.

De Engelse toneelschrijver Michael MacLennan  gaat nog verder. Armstrong is nog steeds een held, schrijft hij in zijn warse blog the devils advocate. “Dat hij schuldig is aan doping maakt niets uit. Het maakt hem alleen maar interessanter. Dit zijn de feiten: een groot sportman, kort gehouden in zijn jonge jaren, vocht zich terug van het randje van de dood om een van de meest opzienbarende sporthelden aller tijden te worden. Hij had de pech in een sport terecht te komen waar doping de normale gang van zaken was. In plaatst van daarover te gaan mokken waardoor zijn vrienden en ploeggenoten in problemen zouden komen, deed hij wat iedereen deed. Alleen een stukje slimmer. Door zijn overwinningen inspireerde hij miljoenen kinderen om zich in te zetten voor sport en goede doelen. De man ging niet in een bubbelbad liggen met allemaal vrouwen om hem heen. Hij fietste en won.”

Journalistieke relevantie

Bepaal nu zelf welke van deze drie benaderingen de interessantste journalistieke informatie oplevert.

[SURVEYS 2]

MEER OVER

Over Journalismlab

Onderzoek in de context van de digitale wereld

Het lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie (JournalismLab) doet aan de hand van diverse thema’s praktijkgericht onderzoek. Hierbij kijken we naar de wederkerigheid tussen drie journalistieke processen: productie, inhoud en effect.

Deel dit artikel:

Lees meer

Thema's

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Wil je op de hoogte blijven van Journalismlab en alle ontwikkelingen schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.