Het publiek wordt steeds belangrijker in de journalistiek. Bijzonder, want journalisten houden zich traditioneel niet zo bezig met het publiek. Irene Costera Meijer spreekt zelfs van een heuse audience turn, waarbij bereik, zichtbaarheid, nieuwsgebruik en publieksparticipatie een grote rol zijn gaan spelen in de productie van nieuws. Op ECREA Journalism, vorige week in het Deense Odense, sprak Costera Meijer als keynote op een conferentie die in het teken stond van het publiek.
De news gap, click-bait en filter bubbles
Costera Meijer constateert twee problemen. Allereerst bestaat er zoiets al een news gap. Hiermee wordt bedoeld dat kwaliteitsjournalistiek zich richt op ‘noodzakelijk’ nieuws, waarbij burgerschap, informatievoorziening en het publieke domein de hoofdrol spelen. Het publiek is daarentegen op zoek naar vermaak, entertainment en onderwerpen die voor hen persoonlijk interessant zijn. De news gap is een nogal simplistische weergave van wat kwaliteitsjournalistiek doet en de behoefte van het publiek, met een onoverbrugbare kloof tussen hen in. Desalniettemin maak de news gap duidelijk dat er een verschil is tussen wat kwaliteitsjournalistiek denkt dat het publiek wil, en wat het publiek echt wil.
Online lijkt hier een oplossing voor te zijn: metrics. Op websites en sociale media is het vrij makkelijk om cijfers te verzamelen over bereik, leestijd en bezoekers (leeftijd, afkomst, woonplaats). Elke klik wordt geteld. Hiermee lijkt het alsof inzichtelijk is geworden wat het publiek wil. Het probleem?
Een klik staat niet gelijk aan interesse, stelt Costera Meijer.
Vaak proberen nieuwsmedia bereik te vergroten door nieuws te populariseren en een klik uit te lokken door click-bait te maken. Publieksparticipatie blijft beperkt tot reacties, delen en liken, en staat in het teken van promotie van het nieuwsmerk, niet de bijdrage van het publiek. Tot slot wordt online nieuwsgebruik vaak vertaald als personalisatie van het nieuws, wat in het extreemste scenario resulteert in filter bubbles, waarbij het doel ook is zoveel mogelijk kliks binnen halen. Deze strategieën zijn niet gericht op het maken van goede en interessante journalistiek. Daarnaast is de behoefte van het publiek gereduceerd tot kliks en likes.
Vriendschap met nieuwsgebruikers
Costera Meijer pleit daarom voor een benadering van het publiek gericht op ervaring van nieuwsgebruik. Of eigenlijk moeten we spreken van gebruikers. Het publiek impliceert een anonieme, passieve menigte, terwijl de term ‘gebruikers’ wijst op een groep actieve individuen. De ervaring van nieuwsgebruikers moet centraal staan in onderzoek. Het draait hierbij niet alleen om het type informatie en verhalen dat nieuwsgebruikers willen lezen, maar ook om de materiële ervaring van nieuwsconsumptie. Het gevoel van een krant in je handen, een kopje koffie erbij, dat je daarna je handen wast omdat er inkt op zit. Uit haar onderzoek blijkt dat nieuwsgebruikers die de krant lezen op een iPad dit op een hele andere manier ervaren dan degene die verknocht zijn aan papier. Costera Meijer stelt hiermee dat nieuwsconsumptie is verankerd in het dagelijks leven en het lichaam van de gebruiker.
De ervaring van nieuwsgebruikers centraal stellen heeft ook ethische implicaties. Het is allereerst belangrijk om gebruikers verantwoordelijk te maken voor hun eigen nieuwsgebruik. Daarnaast moet ook de relatie tot nieuws anders worden geformuleerd. Niet meer de bruine, verplichte boterham die goed voor je is, maar een vriendschappelijke relatie moet de boventoon voeren. Hierbij is het belangrijk dat nieuwsconsumptie bijdraagt aan de identiteit van de gebruiker met vriendschap als metafoor. Net zoals in verschillende vriendschappen kan een gebruiker zich thuis voelen bij een nieuwsmedium, iets nieuws leren of juist uit zijn eigen comfort zone stappen. Het belangrijkste is dat de relatie tussen nieuwsgebruikers en journalistiek wederkerig is. Immers werkt vriendschap ook alleen als het van twee kanten komt.
