Al eerder schreef ik over ‘karakter-journalistiek’. Verhalen vertellen vanuit de beleving van de maker. Kijkcijfers tonen aan dat deze vorm aanslaat. Het gaat de kijker om persoonlijke beleving.
Dr. Nicolas Lodge was woensdag 16 november 2016 als gastspreker, op uitnodiging van Immovator, aanwezig op het Mediapark in Hilversum. Lodge spreekt vol passie over ‘immersive media’. Meeslepende content. Veroorzaakt door technologische mogelijkheden. Hij neemt ons mee in de zintuigelijke werking van 360 graden media producties. Is de journalistiek al klaar voor deze vorm van visualisatie?
Dr. Nicolas Lodge was in de jaren ’90 hoofd van de afdeling R&D van de commerciële omroepen in het Verenigd Koninkrijk. Tegenwoordig onderzoekt en ontwikkelt hij vanuit zijn eigen consultancy bureau, Lodgical Media Solutions, vooruitstrevende televisie en media technologieën.
‘Het gaat om de persoonlijke beleving’, aldus Lodge. De term VR (virtual reality) ziet hij als een marketing term. Het gaat nog altijd om video. De sleutel van ‘meeslepende content’ is de ontvanger in een totaal andere wereld brengen. ‘You snap into a new world and suddenly you are there’, geeft Lodge aan.
Maar zo nieuw is dat echter niet. Morton Heilig schrijft in zijn essay ‘The Future of Cinema’ (1955) over het belang van activeren van onze zintuigen -kijken, horen, voelen, ruiken- als de totale theater beleving. Ruim 70% van de beleving gaat via kijken. 20% via horen. Ruiken en voelen verdeelt de rest. Heilig toont dit aan met zijn Sensorama. Een kast waarin de zintuigen worden geprikkeld om een totaal beleving van het beeld te bereiken. Daarmee zichzelf feitelijk de eerste VR-expert makende.
Door gebruik te maken van 360 graden view is de kijker in staat om zelf te beslissen waarnaar gekeken wordt. Het stelt de kijker in staat om het gevoel van ‘being there’ te bereiken legt Nicolas Lodge uit.
Ook in de journalistiek is dit ontdekt. De website van KRO Brandpunt toont ons een reportage van 4 november jongstleden uit Irak: ’Indringende beelden in 360 graden van de strijd tegen IS’.
Maar de werkelijke beleving van 360 graden, zoals Lodge dit bepleit, komt in de reportage niet goed over. Ja, je kunt zelf besluiten om rond te kijken. Dat werkt. Maar het gevoel van ‘being there’ ontstaat niet. Het blijft dan ook een technisch snufje. Leuk om een paar keer te doen.
Door de uitleg van Nicolas Lodge valt dat te verklaren. Lodge geeft aan dat de kijker het beeld moet ervaren als de enige kijker. Hij definieert dat als ‘first person media’. Een van de moeilijkheden bij een 360 graden productie is dan ook hoe je de kijker de ‘first person’ laat zijn. De verslaggever in de reportage van Brandpunt ontneemt dat gevoel. Lodge benoemt een aantal criteria om succesvol te zijn.
Essentieel is: rond kunnen kijken. En dan niet door de muis over het beeld te bewegen maar door fysiek met je hoofd te kunnen bewegen. Door het weergeven van personen en objecten in juist perspectief. Door een hoge kwaliteit van opname. Uit een grafiek blijkt dat de beleving bij 2K laag is. Bij 4K neemt dit aantoonbaar toe. In de nabije toekomst van 8K zal de beleving van ‘de andere wereld’ uiterst realistisch overkomen.
Heel belangrijk is audio bij de 360 opname. Door goed audio-gebruik valt de kijker te sturen in een kijkrichting. Want daar zit anders het probleem. Zoals wij nu gewend zijn om in de reportage een close-up toe te voegen is dat bij ‘being there’ niet mogelijk. De beleving zal onmiddellijk doorbroken zijn. Net zoals in- of uitzoomen. Het veranderen van de hoek en uitsnede doet de kijker terugkeren in de werkelijkheid. De juiste kijkrichting is dan ook van cruciaal belang voor storytelling, geeft Lodge aan. Realisme bereik je door met twee ogen kunnen kijken in een veld van 90 tot 100 graden. De dieptewerking is ook weer mede afhankelijk van de technische kwaliteit. Ook hier geldt: hoe hoger de kwaliteit hoe realistischer de beleving van ‘being there’.
Productioneel zijn er ook nog wel wat punten om op te letten. Zodra de opnameploeg in beeld is neemt de beleving af. De kijker is zich bewust van tweede kijker te zijn. En dat is wat je juist niet wilt bereiken. Net als andere cameracrews in beeld. Het moet een persoonlijke wereld zijn. Jij bent daar, naar je beleving volledig echt aanwezig en vormt een onderdeel. Niet de waarnemer. Hoe kun je dan de kijker attenderen op belangrijke aspecten in het beeld? Een truc die werkt is de kijker aan de hand meenemen. Letterlijk. Gids de kijker door het beeld. Pas audio-effecten toe waardoor de kijker getriggerd wordt een bepaalde kijkrichting te kiezen. En niet gaan zoomen of monteren.
Er is dus nog wel wat nodig alvorens de kijker realistisch belevend onder te laten dompelen in bijvoorbeeld de ‘hel van Aleppo’.
Maar willen wij dit wel in het journalistieke verhaal? Alles om de kijker maar te behouden? Is dat wat dan de ethiek maar doet verdwijnen naar de achtergrond? Graag jouw mening!
Tot slot geeft Nicolas Lodge aan: ‘het mooie van een zintuigen prikkelende 360 graden productie is, dat je straffeloos de reportage meerdere malen kunt bekijken. Telkens vanuit een andere richting’.
Daarmee is nog een factor van realisme bereikt: Wegkijken is mogelijk.
