Weinig journalisten zullen ontkennen dat onderhandelingen met nieuwsbronnen over de aard en voorwaarden van hun mediaoptredens tegenwoordig heel gebruikelijk zijn. Die afspraken blijven doorgaans tussen de journalist en zijn bron. In juni deden een aantal journalisten een oproep om transparantie te bieden in het onderhandelingsproces tussen media en politici tijdens de verkiezingscampagne. Die oproep voor transparantie sugereert dat er veel onderhandelingen plaatsvinden en wellicht dat deze niet altijd eerlijk worden gespeeld.
Onderzoekers van de vier scholen journalistiek (Utrecht, Zwolle, Ede, Tilburg) hebben het onderhandelingsproces tussen media en politici geanalyseerd tijdens de afgelopen verkiezingscampagne. Zij hebben het proces bij alle belangrijke media-organisaties van dichtbij geobserveerd en hebben interviews gehouden met redacteuren en politieke chefs. Na de verkiezingen zijn politici geinterviewd.
De belangrijkste conclusies zijn:
Het onderhandelingsproces is een wederzijds spel dat redelijk fair wordt gespeeld. Politici en journalisten kennen de spelregels en manoeuvreren binnen de gepaste kaders want ze hebben elkaar meer dan ooit nodig. Er wordt onderhandeld over de gasten die aan tafel zitten, het format van het programma en de thema’s of stellingen die worden besproken.
Tijdens de campagne gold het logische principe van het recht van de sterkste. Dit gaat op voor zowel de mediapartijen als voor de politiek. Zo hadden NRC en de Volkskrant een sterkere onderhandelingspositie dan kleinere dagbladen en vanuit de politiek had de VVD veel meer te zeggen dan de SP.
Tenslotte laat het onderzoek zien dat de aard van het onderhandelingsproces sterk verschilt per mediumtype. De medialogica van televisie is dominant tijdens de verkiezingen. Echter, bij de lijstrekkersdebatten hebben politici weinig onderhandelingsruimte. Mede door de free publicitity die de debatten genereren, zeggen politici hun aanwezigheid doorgaans toe. Bij talkshows en actualiteitenprogramma’s hebben politici meer onderhandelingsruimte om te bepalen wanneer ze komen, met wie zij aan tafel gaan zitten en welke thema’s zij willen bespreken. Dagbladen spelen een minder prominente rol tijdens de verkiezingscampagne. Onderhandelingen gingen vooral over autorisatie, maar weinig werd gehonoreerd en we kunnen stellen dat de interviews in de krant geen “PR-stukjes” van politici waren.
