Zondag 21 juli overleed Han van Gessel, een man die meer voor de Nederlandse taal heeft gedaan dan menigeen weet.
Hij viel Volkskrant-redacteuren lastig met suggesties over hun taalgebruik, en hij schreef boeken over taal, onder meer Kom maar op, ma, met die komma! een introductie in de kommalogie, Het Volkskrant Stijlboek, Welig tiert de taal en Tien jaar Groot Dictee: van przewalskipaard tot guichelheil.
Dat laatste is één van zijn belangrijkste verdiensten. Hij zette het Groot Dictee op de kaart. Kees Fens maakte de eerste twee dictees, Han deed dat van 1992 tot 2003, de laatste drie jaar samen met Volkskrant-collega Bas van Kleef.
Aktetas
Han liep de maanden voorafgaand aan het Dictee rond met zijn bruine versleten aktetas. Die verloor hij geen moment uit het oog. Bij elke ontmoeting vertelde hij olijk dat hij weer “hele mooie woorden” had gevonden, maar hij vertelde nooit welke. Hij had een ongeëvenaard oog voor taal – zag zaken die anderen over het hoofd zagen, en viel zelfs over dingen die niemand meer zag.
Zijn taalgevoel ging verder dan d/t’s, verkeerde uitdrukkingen en onjuist kommagebruik. Hij had een fabelachtige algemene ontwikkeling en was zeer belezen. Han zou nooit Achterhoek en Twente verwisselen, foeterde eens een student uit omdat deze Walcheren niet precies had gelokaliseerd en was ook zeer bedreven in het opsporen van foutief gebruik van de Klassieken. O ja: deadlines waren heilig. Diverse malen ben ik door hem op de vingers getikt, want collega’s werden niet gespaard.
Hanvan
Bij ons thuis stond hij bekend als Hanvan. Ik werkte samen met Han in de jaren negentig als docent bij de opleiding Journalistiek voor Academici aan de UvA. Samen bedachten we Nieuw Amsterdams Peil. Toen mijn dochter eens de telefoon aannam, verstond ze alleen “Hanvan…” en sinds die dag heet Han Hanvan.
Deze blogpost heb ik 10 keer overlezen, hopend dat “aktetas, ongeëvenaard en menigeen” juist gespeld zijn, dat er geen Tante-Betjes of contaminaties in zijn geslopen en dat alle werkwoorden correct zijn vervoegd. Want ergens boven mij zit Hanvan nog steeds teksten te corrigeren.
