Maarten Lambrechts werkt als datajournalist bij de Belgische krant De Tijd. Dinsdag 10 mei opent hij de Infographicsavond in Pakhuis de Zwijger: “Door samen te werken aan dataverhalen kan het eindresultaat veel beter worden.”
Door Winny de Jong
“Ik werk op een krantenredactie. Dan moet je kunnen verhalen kunnen vertalen van papier naar online en van online naar papier. Dat zijn verschillende logica’s, die je allebei moet beheersen. Hoe vertaal je een interactieve visualisatie naar papier? Je moet die vertaalslag altijd kunnen maken. Daar zijn handige tooltjes voor, bijvoorbeeld Crowbar en AI2HTML van The New York Times.
Samenwerken
“Ik doe veel werk alleen daardoor heb ik niet zo veel ervaring met samenwerken. Als ik samenwerk, dan werk ik vooral vraaggestuurd: als iemand een artikel schrijft met data erbij, dan komen ze bij mij; of als er een dataset binnenkomt, dan wordt die op mijn desk gelegd.
Maar steeds vaker werk ik vanuit de data: dan maak ik zelf iets dat wordt aangevuld met een artikel. Die trend zet zich voort op meer redacties. The New York Times en The Guardian hebben een visueel team, die maken hun eigen producties. Zij stappen af van het servicemodel: het zijn echt zelfstandige desks geworden. Hier gebeurt dat in beperkte mate, maar het gaat daar wel een beetje naar toe.”
Synergie
“Het fijnst vind ik het om met specialisten te werken: zij weten waar het verhaal zit. Soms hebben zij een dataset, maar geen capaciteit on in de data te duiken. Dan neem ik het technische data deel op mij en ga ik op zoek naar het verhaal waarvan zij denken dat het in de data zit.
Als ik alleen werk is het eindproduct prima, maar van samenwerken met anderen met andere invalshoeken en kennis kan het eindresultaat nog veel beter worden.
Als je iets alleen maakt, zit alleen jouw kennis erin. Door samen te werken met anderen met andere invalshoeken en kennis kan het eindresultaat nog veel beter worden. Misschien wordt de visualisatie mooier of het verhaal inhoudelijk sterker. Dat is fijn om te zien.”
Redactietools
“Een andere manier van samenwerken is dat ik een tool maak voor de redactie. Bijvoorbeeld om redacteuren zelf snel grafiekjes te laten maken. Dan kunnen de redacteuren zelf aan de slag, en hoeft het niets steeds via mij.
Ik heb ook wel eens interfaces gebouwd voor grote datasets. Zo kunnen redacteuren zelf op zoek gaan naar verhalen in de data. Door een laagdrempelige interface te bouwen, kunnen de journalist gericht in de data zoeken. Het ‘vuile’ datawerk neem ik dan op mij.
Vorige week hadden we een bijlage bij de krant met verhalen over het vinden van huizen in verschillende steden. Ik had een grote dataset met de koopcijfers van huizen in elke wijk in Belgie – meer dan 19.000 wijken. De interactieve tool die ik gebouwd heb, liet de redactie spelen met de data en inzoomen op wijken waar ze over wilden schrijven. Journalisten gingen in acht steden op reportage. Vooraf is er naar de data over die steden gekeken. Uiteindelijk hadden we kaartjes in de krant over de verkoop van woningen in de grote steden, zoals Antwerpen en Gent.”
Talenkennis
“Voor een goede samenwerking is het belangrijk elkaars jargon een beetje te kennen. Als je samenwerkt rondom data en visualisatie wordt het vaak heel technisch. Dan is het fijn als de redacteur niet alleen de materie goed kent, maar ook een idee heeft wat werken met data inhoudt. Dat ze weten hoeveel werk iets is, want verander een parametertje en de hele visualisatie verandert. En voor online producties is het fijn als redacteuren weet van HTML hebben.
Als ik bezig ben met een dataset over een specifiek onderwerp, is het fijn als ik duidelijk weet wat die dataset bevat. Het is altijd de moeite om je te verdiepen in het onderwerp van je data. En ik lees eerst de metadata, de kleine lettertjes bij de data, voor ik analyses ga maken.”
Tijdnood
“Bij de krant is het grootste knelpunt het dagelijkse ritme. Het is heel moeilijk om in een dag of halve dag van een interessante dataset een goede analyse en mooie visualisatie te maken.
Als ik mijn interactieve werk een paar dagen later presenteer, is de reactie dat er eerder al over geschreven is. Er zit een zekere spanning op het maken van dataverhalen en het dagelijks ritme van een krant. Echt mooie dataproducties kosten tijd. Tegelijkertijd is het moeilijk om terug te komen op een dataset die een week oud is.
Ook voor collega’s die een artikel voor de krant maken en om een originele datavisualisatie vragen, is dit een probleem. Dikwijls komen ze te laat: dan kan ik wel iets aanleveren, maar niet op tijd. Datawerk is gewoon tijdsintensief.
Die tijdsnood kun je oplossen door je eigen dataset samen te stellen. Of door datasets te combineren die niet gebonden zijn aan de agenda van een externe partij. Als je zelf de data in handen hebt, kun je zelf kiezen op welke dag je het brengt. Alles is dan mooi te plannen – dat is veel makkelijker.
Voor de huizen bijlage maakte ik de dataset zelf, door de wijkgrenzen te koppelen aan de verkoopprijzen van woningen in de wijken. Dat was nergens anders gedaan – een unieke dataset. Dan kun je zelf tijd investeren om er een interactieve kaart van te bouwen.”
Embargo
“Het zou mooi zijn als organisaties die data publiceren meer rekening houden met ons werk. Bijvoorbeeld door de data op voorhand vrij te geven onder een embargo. Dan kunnen redacties iets moois en interactiefs maken met die data. Misschien zijn de makers van persberichten zich niet bewust van die mogelijkheid: de redacties die echt mooie dataproducties kunnen maken zijn zeldzaam.
Dit ging bijvoorbeeld mis bij een dataset over de tijdsbesteding van mannen en vrouwen. Nu hebben we een kort artikel over de verschillen gepubliceerd. Maar als ik de data een week eerder onder embargo had gehad, had ik mooie dingen kunnen doen. Nu heb ik de dataset, maar de urgentie is weg: het is oud nieuws. Ondertussen zijn er andere dingen met meer prioriteit. Dat is een kans die blijft liggen. Een paar jaar geleden publiceerde de New York Times een interactieve grafiek over hoe Amerikanen hun dag doorbrengen. Zoiets had ik graag gemaakt.”
Meer Maarten Lambrechts? Volg hem op Twitter, lees de making of van sommige van zijn producties op zijn blog, of kom 10 mei naar hem luisteren in Pakhuis de Zwijger.
