Zolang er geen vaccin gevonden wordt, hebben we alleen ons (gezond) verstand om COVID-19 te beheersen. Daarom een dagelijkse post met links en kanttekeningen over het raakvlak tussen virus en journalistiek. Aflevering 2, 26 maart 2020 – Chris van der Heijden & Sebastiaan van der Lubben.
**
Duterte, Bolsonaro & scepsis
Nepnieuws, leugens en verdraaiingen zijn van alle tijd. Nepnieuws, leugens en verdraaiingen hebben in afgelopen jaren aan de top gestaan van het journalistiek-debat. Nepnieuws, leugens en verdraaiingen zijn op dit moment meer dan een discussie-onderwerp: ze zijn het verschil tussen leven en dood. In de Filippijnen, zo vertelde iemand me gisteren, grijpt het corona-virus niet om zich heen omdat Duterte er met harde hand tegen opgetreden is. Ik durf het te betwijfelen. Treedt hij op met harde hand tegen het virus of tegen de informatie-verschaffers? Dat is in ieder geval wat in Hongarije gebeurt. Daar worden alom journalisten opgepakt omdat ze ‘valse informatie’ over het virus verspreiden. Vals staat in dit geval voor juist. Hetzelfde gebeurt in Zuid-Afrika, Turkije, Venezuela en elders. Wie steekt z’n handen in het vuur dat de info afkomstig van de Trump-administratie of de Chinese overheid klopt? Ik niet. En dan hebben we ook nog Bolsonaro, die verspreidt de leugens op zijn manier. Het zal een refrein zijn in mijn stukjes over COVID-19 en journalistiek: het virus maakt alles scherper, harder, bedreigender, belangrijker – ook de leugens, onze scepsis, ook de journalistiek. [cvdh]
Coronafeiten
Het is dus zaak om je tegen de infodemic te vaccineren. Dat kan, gratis en eenvoudig: de fact checkers aller landen hebben zich en masse op het virus gestort. Zo kan je je bij FullFact (VK) gratis op een corona-feiten-nieuwsbrief abonneren. AFP (Frankrijk) heeft een afdeling met dertig checkers klaarstaan om mythen en geruchten de kop in te drukken (in het Engels en het Frans). FactCheck.Org (een hele grote) heeft een gids voor corona-coverage. Maar helpen feiten tegen de politieke macht van premiers en presidenten die hun land liever niet als pestilent zien afgeschilderd? Niet per se. We kunnen wel zelf eerst even checken voordat we aan de infodemic bijdragen. Ga dan naar Google Fact Check Tools en zoek eerst even of jouw informatie klopt voordat je het rondtoetert in WhatsApp. En als er geen check is verschenen, wees dan heel voorzichtig met doorgeven. WhatsApp blijkt namelijk aardig geïnfecteerd te zijn met onzinverhalen die aan geloofwaardigheid winnen omdat vrienden en familie ze – ongecontroleerd – doorgeven. [svdl]
Corona & onderzoeksjournalistiek
In theorie zijn deze corona-tijden goud voor de onderzoeksjournalistiek. Wat er niet allemaal te bevragen, onderzoeken, betwijfelen en achterhalen is. Paar voorbeelden:
- in hoeverre waren overheden voorbereid? In dit verband is het welhaast bizar dat de Amerikaanse overheid vorig jaar een simulatie maakte die welhaast een voorspelling lijkt van wat er nu gebeurt: The Crimson Contagion (origineel, zie hier).
- In hoeverre waren ziekenhuizen voorbereid?
- Waarom gingen we er eigenlijk van uit dat zoiets als corona niet meer zou plaatsvinden – terwijl alle specialisten beter wisten. In dit verband, zie ook een historisch artikel van mijn hand in De Groene Amsterdammer van deze week
- Vertellen regeringen bij ons en elders de waarheid?
- Wie probeert er een commercieel slaatje te slaan uit de huidige ellende (sterke aanwijzing dat Roche bepaalt wat in Nederland wordt getoetst)?
Zo is er veel en veel meer. Zie o.m. dit fraaie artikel van het Global Investigative Journalism Network. [cvdh]
Coronacasts voor op je oren
Google heeft al een tijdje een zoekmachine voor podcasts en podcasts-afleveringen. In tijden van crisis is dat een prachtige database met (gratis) heel toegankelijke informatie over actualiteit en ontwikkeling, maar dan op je oren. Er zijn natuurlijk talloze afleveringen van lopende podcasts over corona (bij BNR bijvoorbeeld), maar er ook media die coronacasts zijn gestart: een podcast exclusief over corona. Zo heeft de Telegraaf dagelijks een coronacast, internationaal zijn er talloze, zoals bij de ABC (Australie), Foreign Policy, NPR, CNN, BBC, maar ook bij de New Scientist waar hun reguliere podcast hebben omgecat naar een coronacast. Voor wie niet weet waar-ie moet beginnen, WIRED schreef een overzichtelijke handleiding, en het lectoraat deed eerder onderzoek naar ‘de’ goede podcast. [svdl]
**
Tips, commentaar of complimenten? Mail gerust naar (een van beide) auteurs: sebastiaanvanderlubben@gmail.com (@Vanderlubben) en chris.vanderheijden@hu.nl.