Zolang er geen vaccin gevonden wordt, hebben we alleen ons (gezond) verstand om COVID-19 te beheersen. Daarom een regelmatige post met links en kanttekeningen over het raakvlak tussen virus en journalistiek. Aflevering 16, 10 april 2020
Langzamerhand begint steeds meer door te dringen dat deze crisis lang gaat duren. In komende weken, maanden zullen de maatregelen teruggeschroefd worden en zullen we tot een flinke hoogte weer ons oude leven kunnen leiden. Maar vele sectoren, onderwijs bijvoorbeeld, zullen nog niet aan het werk gaan. Andere sectoren, horeca bijvoorbeeld en de toerisme-, congres- en festivalbranches, zullen strenge maatregelen nemen. Pas na de zomer zal, vermoedelijk, nóg een stapje gezet worden. Maar zoals het was, wordt het ook dan nog niet. Zolang er geen vaccin tegen corona is, kan dat niet. Met de nieuwe kou zal het virus terugkomen. En dus moeten we nog een jaar of zo maatregelen blijven nemen. In het beste geval zijn we pas volgend jaar zomer geheel van de ellende af – met de kanttekening dat het waarschijnlijk is dat de wereld zoals wij die in afgelopen decennia ingericht hebben zeer virusgevoelig is en dat er na COVID-19 nog heel wat andere covids en dergelijke zullen komen. We zullen leren daar rekening mee te houden. De wereld BC en AC, Before Corona en After Corona, zullen in zoverre nooit meer dezelfde zijn. Wat er precies zal gebeuren, weet geen mens. Wél is het grote speculeren al lang en breed begonnen. Tik maar ’s “after corona” en trends in je browser en je zult zien: een volstrekt andere wereld popt op. Het kan niet anders. We moeten ons voorbereiden op zometeen. Dat geldt ook de journalistiek.
Afgelopen dagen werd ik vanwege de heruitgave van een van mijn boeken, Grijs verleden, door een paar kranten gebeld. Dat ze een interview wilden. Een van de journalisten zei dat hij het interview het liefst digitaal wilde doen. ‘Ik behoor tot een risicogroep,’ zei hij erbij (en ik meteen denken: waarom eigenlijk, zo oud is hij toch niet, wat is er met hem aan de hand?). De andere journalist wilde het liefst langskomen. En oja, de krant zou ook nog een fotograaf sturen. Ook toen werd ik meteen door vragen overvallen. Is dat wel verstandig? Is hij wel verstandig? Hoeveel afstand houd je bij een interview? Hoeveel bij een foto? Als je de deur open doet, loop je toch vlak langs elkaar. Je maakt koffie of thee. De kopjes ruim je later op. Bestaat het gevaar… Kortom, word of ben ik paranoia?
Dit is wat ik bedoel: een nieuwe werkelijkheid. Zaken die tot voor enige weken nooit bij me opgekomen waren, gaan nu voortdurend door mijn hoofd. Hoe kunnen reportagejournalisten nu nog interviews afnemen? De journalist zit bovenop het nieuws, zo leren we onze studenten. Maar hoe kan je nu ‘bovenop het nieuws zitten’ als je dat nieuws niet mag benaderen? Gaan we dan zoiets als schreeuwinterviews houden?
Hoe kan je überhaupt nog reportages maken, in de wijk, in het verzorgingstehuis, bij mensen thuis? Betekent corona de terugkeer van het achtergrondverhaal, een nieuwe hausse voor het interview? Beide kunnen immers digitaal geschieden.
En hoe zit het met al die ‘gezellige’ praat-, doe- en andere programma’s? Waar blijft de gezelligheid als er geen gezelschap is?
Zo is er met betrekking tot BC en AC veel, heel veel. Iedereen kan talloze zaken bedenken, ook waar het de journalistiek betreft. Ik schreef het al eerder. Corona betekent zonder twijfel een versnelling van de digitale transformatie. Het zou me niet verbazen als de papieren journalistiek van corona een enorme klap krijgt. Journalistiekonderwijs zal, zoals alle hoger onderwijs, voortaan veel digitaler zijn. Er zullen veranderingen wat betreft journalistieke genres plaatsvinden. Enzovoort. Enzovoort.
Welkom in de wereld van morgen.
