De digitale transformatie van de journalistiek is geplaveid met mislukkingen. Een van de meest opmerkelijke daarvan is PIM, PCM Interactieve Media, en dan met name van de door deze PCM-poot opgerichte concurrent van NU.nl: EN.nl.
Op 10 maart van het jaar 2000, op de kop af een week voordat World Online naar de beurs ging en langzaam duidelijk werd dat het internet op een bubbel dreef, kwam het nieuws naar buiten dat de diverse kranten van het PCM (Perscombinatie + Meulenhoff, tegenwoordig De Persgroep Nederland)-concern – NRC Handelsblad, Volkskrant, AD, Trouw, Rotterdams Dagblad en Het Parool – op een of andere manier zouden gaan samenwerken in een aparte digitale dochter. Zij kreeg de mannelijke naam PIM.
De PCM-directie vreest achter te blijven op de markt voor nieuwe media. Door een aparte dochter op te richten hoopt de uitgever de juiste dotcom-cultuur te creëren waarin creativiteit en experiment meer ruimte krijgen. Ook is het samenbrengen van alle activiteiten efficiënter en duidelijker voor derden die nu aparte contracten moeten afsluiten per titel.
Aldus de Volkskrant van 10 maart 2000. Het klonk vaag, het was vaag en het bleef vaag. Maar er was wel geld, veel geld. Dat moest ook want internet was je van het. Niemand wist op dat moment nog dat de grote klap op het punt van komen stond. In de ogen van de tijdgenoot was het nu of nooit. De hoofdredactie van Trouw wijdde om die reden op die fatale 17de dag van maart (de dag van World Online dus) een brief aan de ontwikkeling:
Over het geheel genomen vertoont de oplage van kranten in Nederland de neiging te dalen of te stagneren. Personeelsadvertenties, voor dagbladen een voorname bron van inkomsten, worden naar internet gezogen. De gratis verspreiding van Metro en Spits doet volwaardige kranten evenmin goed. Meer zorgen nog baart de explosieve stijging van hun distributiekosten… Voor PCM betekent deze ontwikkeling dat de onderneming er verstandig aan doet haar basis te verbreden.
Haast alom
Overigens was PCM niet de enige uitgever die opeens haast kreeg. Zoals gezegd: het was nu of nooit. ‘Nederlandse dagbladen herontdekken internet,’ schreef Het Financieele Dagblad om die reden enkele maanden later (23 juni 2000) boven een artikel over de activiteiten bij De Telegraaf, Wegener en PCM.
Een nieuwe generatie websites moet de valse start van de kranten op het wereldwijde web doen vergeten en leiden tot winstgevende online-activiteiten. De Nederlandse dagbladuitgevers maken een inhaalslag op internet. De ene website is koud gelanceerd of het volgende investeringsplan wordt al weer aangekondigd.
Maar, voegde dezelfde krant eraan toe:
Ondanks de omslag die nu zichtbaar is, zijn de uitgevers nog steeds zoekende. Ze breken zich het hoofd over de vraag hoe ze geld kunnen verdienen met de webkrant.
Zo ook PIM. Helaas kom ook hij het ei van Columbus niet vinden en keek ondertussen met een almaar schever oog naar de concurrent, in het bijzonder naar De Telegraaf en de grote nieuwkomer op het platform van het internetnieuws, nu.nl. Deze laatste bleek in de loop van het jaar 2000 een succes te zijn. Op lijstjes met bezoekcijfers kwam nu.nl steeds hoger te staan, steeds dichter ook bij de op dat moment nog meest succesvolle van alle Nederlandse nieuwssites, die van De Telegraaf. Vandaar dat ze bij PCM ten einde raad toch ’s naar NU.nl belden. Dat moet ergens eind 2000 zijn geweest, een maand of acht, negen na de oprichting van PIM. Eerder waren ‘de jongens’ van NU bij PCM langs gegaan. Die had geen belangstelling. Nu waren de rollen omgedraaid. Quote vertelde het naar aanleiding van een interview met ondernemer, internetpionier en NU-geldschieter Kees Zegers op op 1 dec. 2000 aldus:
Iemand van PCM aan de lijn. Of ze eens langs wilden komen, op het hoofdkantoor. Nou, dat wilden ze natuurlijk wel. Zij erheen, een heel grote notenhouten tafel, lederen fauteuils, twaalf mensen op een rijtje. Wat gingen ze nu krijgen? Zegt zo’n man: Dat nu.nl. van jullie, dat is best een leuk sitetje.’ Dat kun je wel zeggen, ja’, reageerde Kees Zegers, dat is namelijk groter dan al jullie sites bij elkaar.’ Nou, daar had Kees dan wel gelijk in, maar PCM ging natuurlijk ook dingen doen en of ze nu.nl niet konden overnemen. Prima, zei Zegers, dat kost dan 25 miljoen gulden. De man keek hem aan en deed de vraagprijs af als belachelijk. Nee’, zei Kees Zegers, Jullie zouden marktleider moeten zijn op dit gebied, maar je hebt het aan een stel snotneuzen uit handen gegeven en nu is het jullie probleem, niet het mijne.’ Enfin, ze gingen het niet betalen en Kees vond dat ze het dan ook vooral niet moesten doen en volgens hem hebben ze er tot op de dag van vandaag spijt van.
Geen nu.nl maar wat dan wel?
En nu? Er was ondertussen bijna een jaar verstreken sinds PIM was gelanceerd en behalve hier en daar wat aankopen zoals Clickwork, spott.nl en de reissite Bekpek was er nog niet veel gebeurd. Haast werd dus superhaast.
In januari 2001 kwam het bericht dat PIM, ondertussen onder leiding van voormalig AD-hoofdredacteur Peter van Dijk (later mede-auteur van het boek Gekte.com), met een overkoepelende nieuwssite kwam. Maar nog altijd wist men niet hoe die er uit moest zien. Zie bijvoorbeeld wat Van Dijk tot een journalist van het Het Financieele Dagblad (d.d. 20 januari 2001) zei:
Als de kranten met ons willen samenwerken kunnen we voor de zomer nog van start gaan met een gezamenlijke 24-uurs nieuwsvoorziening. Iedere krant heeft eigen nieuws en kort nieuws van het ANP. Je kunt denken aan een soort bewerking van deze nieuwtjes.’
Deze vaagheid is des verbazingwekkender omdat op hetzelfde moment naar buiten kwam dat PCM op dat moment al zo’n 60 miljoen (gulden) in internetactiviteiten geïnvesteerd had. Geen wonder daarom dat twee weken later (Het Parool van 16 febr.) het bericht volgde dat het plan van een gemeenschappelijke 24-uurs nieuwsvoorziening alweer was stilgelegd.
Het bedrijf zoekt alternatieven om de nieuwssite vorm te geven. We onderzoeken of er andere mogelijkheden zijn waardoor we een dergelijke site sneller, beter en goedkoper kunnen presenteren.
PCM was opnieuw met NU.nl gaan praten. Maar opnieuw ving zij bot. Vandaar, weer een maand later (ANP 20 maart 2001):
Uitgever PCM begint toch een eigen nieuwssite. Deze moet voor de zomer in bedrijf zijn, heeft PCM dinsdag gezegd. De uitgever stopte begin dit jaar de voorbereidingen voor een nieuwssite. Het bedrijf wilde eerst zien of er goedkopere altenatieven voorhanden waren. Om die reden was internetsite NU.nl in beeld voor overname door PCM Interactieve Media (PIM). Dat bleek uiteindelijk te kostbaar. Een officiële naam voor de nieuwssite is nog niet bekend.
Daar kwam spoedig verandering in. De naam van de nieuwssite werd EN.nl en hij ging op 26 juni 2001 online. Helaas zijn van die aanwezigheid zo goed als alle sporen uitgewist. Alleen op de Waybackmachine zijn nog een paar digitale resten te vinden:
Het einde
Lang duurde EN.nl niet. Bij nader inzien verbaast dat ook weer niet. Het was een allegaartje. Keuzes werden niet gemaakt. Visie was er niet – of wel maar zij sneuvelde onder angst en compromissen. Binnen vier maanden was het allemaal alweer voorbij. EN.nl legde het bij monde van haar hoofdredacteur zelf uit:
Met de ambities en journalistieke plannen van EN.nl was en is dan ook niets mis. Wat ontbrak was het geld binnen PCM om experimenten als deze nieuwssite te kunnen blijven financieren. De advertentieverkoop neemt af, evenals het aantal abonnees. Dat noopt het uitgeversconcern om drastisch te bezuinigen op uitgaven die op korte termijn geen geld opleveren. Om zo tenminste de positie van de dagbladen (waaronder NRC Handelsblad, de Volkskrant, het Algemeen Dagblad, Trouw, het Parool en het Rotterdams Dagblad) te waarborgen. Het is een lot dat EN.nl deelt met de andere internetuitgaven van PIM: de consumentensite Consuweb.nl en de reissite Bekpek. De sites van de kranten blijven bestaan, maar het ziet er naar uit dat ze minder op de journalistieke inhoud en meer op serviceverlening worden gericht.
Overigens beleefde EN.nl in 2008 een doorstart.
