Geert Wilders is populair bij communicatiewetenschappers. In de periode 2006-2011 zijn er tientallen publicaties over hem verschenen waarvan ruim veertig gebaseerd waren op empirisch onderzoek.
Peter Vasterman (UvA) en ik onderzochten welke methoden en theorieën dominant zijn binnen dit onderzoek, welke media en welke aspecten van de relatie tussen Wilders en de media aan bod komen.
Daarnaast wordt gekeken of er conclusies te trekken zijn over ‘Wilders en de media’. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in het Tijdschrift voor Communicatiewetenschap.
Volkskrant en Telegraaf
Op het eerste gezicht hanteren communicatiewetenschappers veel verschillende methoden en theorieën maar als je nauwkeuriger kijkt is het vooral de media-inhoud die onderzocht wordt. Redactiebeleid, mediastrategie en de effecten van de berichtgeving komen veel minder vaak aan bod.
Ook is er een sterke voorkeur voor het analyseren van gedrukte media. De inhoud van media is eenvoudiger te onderzoeken dan hun beleid of hun invloed, terwijl gedrukte media relatief eenvoudig te analyseren zijn. Theoretisch is ‘framing’ theorie veruit de populairste benadering.
Een ‘modale’ studie naar dit onderwerp is een inhoudsanalyse van de berichtgeving in Volkskrant en Telegraaf waarbij gebruik gemaakt wordt van framing als theorie.
Bij de inhoudelijke analyse valt op dat media-aandacht in golven verloopt waarbij sterk ingezoomd wordt op incidenten die bewust gecreëerd worden door Wilders (Fitna), zonder dat media zich aan deze omklemming kunnen onttrekken.
De journalistieke praktijk
Het onderzoek lijkt op grote afstand van de journalistieke en politieke praktijk te staan. De manier waarop Wilders met de pers omgaat, de reacties van de journalistiek daarop, de dagelijkse praktijk van verslaggeving over Wilders, de discussies op de redacties… het komt allemaal nauwelijks aan bod. Voor al dit onderzoek zijn maar een paar journalisten ondervraagd, laat staan dat Wilders zelf of zijn partijgenoten aan het woord komen (misschien is dat wel geprobeerd, maar ook pogingen daartoe zijn niet aangetroffen).
Welke strategieën gebruiken journalisten om te reageren op Wilders manier van werken? Hoe evalueren journalisten achteraf de berichtgeving en de dilemma’s van het mediacircus versus het cordon sanitaire? Wat dat betreft laten de onderzoeken meer vragen open dan ze beantwoorden.
