Yes. Een schema dat laat zien hoe politiek met gaswinning is verweven. Misschien begrijp je dan ook waarom scheurende huizen geen politieke prioriteit zijn.
Met die verwachting bekijk ik het plaatje onder het artikel ‘Wie draait er aan de gaskraan?’ in NRC Handelsblad van 14 februari.
Opvallende visualisatie met een hoop afkortingen en namen die ik niet meteen kan thuisbrengen: EBN, NAM, GasTerra en Maatschap Groningen. Maar dat staat vast in het artikel.
Inderdaad.
- EBN staat voor Energie Beheer Nederland. Dat is de nieuwe naam voor de vroegere Staatsmijnen.
- NAM, Nederlandse Aardolie Maatschappij, staat voor de samenwerkingen van oliemaatschappijen Shell en Exxon.
- GasTerra is wat vroeger de Gasunie heette
- Maatschap Groningen staat voor EBN en NAM samen.
Twee pijlers
In het artikel schrijft Renée Postma dat de organisatie van de gaswinning – waarvoor ze de metafoor ‘het gasgebouw’ gebruikt – rust op twee pijlers: transport en verkoop, en exploitatie. Waarin de twee van elkaar verschillen vertelt ze niet. Daarom staat dat plaatje natuurlijk onder het artikel, om het uit te leggen.
De belangrijkste kamer in het gebouw is de plek waar de besluiten worden genomen, schrijft Postma. In die kamer zitten vertegenwoordigers van alle partijen en een topambtenaar van EZ. Zij bepalen hoeveel gas er uit de grond wordt gehaald.
De kritiek op de manier waarop de gaswinning wordt geregeld is dat de overheid teveel op de stoel van de ondernemers is gaan zitten en weinig oog heeft voor het algemeen belang.
Democratie
Belangrijk onderwerp. Het gaat over de manier waarop wij in Nederland grote projecten aanpakken en hoe we de controle daarop organiseren. Dat wil ik graag uitgetekend zien.
Op naar het plaatje om te kijken hoe het precies zit.
De titel van het plaatje is ‘Gasgebouw’. Gek. Ik zie geen gebouw. Het lijkt hooguit op een kelder met door buizen verbonden gastanks. Geen probleem, lees ik het als een schema.
Wat zegt de legenda? Een zwarte pijl betekent ‘Aandeelhouderschap/belangen’, een rode pijl ‘(Primaire) verantwoordelijkheidslijn’.
Hmm
Laat ik het plaatje volgen en beginnen met de bovenste tank waar ‘Overheid’ op staat. Daar lopen twee buizen uit. Bij de een staat 100%, bij de andere 10%.
110%?
Ah ja, kennelijk heeft de overheid 100% belang in EBN en 10% belang in GasTerra.
Maar bij GasTerra zie ik ook EBN staan. Hoe zit dat? O, de buis komt bij GasTerra binnen in het vlak EZ. Dus waarschijnlijk heeft de overheid via EZ 10% belang in GasTerra.
Dat wordt even puzzelen.
Ik zie ook rode kranen. Dezelfde kleur als de rode pijlen. Wat betekent dat? Kunnen de belangen open- en dichtgedraaid worden?
Staat er niet bij. Kennelijk zijn die kranen slechts versiering. Hoef ik dus niet op te letten.
Nu ga ik met mijn blik van boven naar rechtsonder. Van de tank EBN naar de tank EBN/NAM. Of staat die onderste tank voor ‘Maatschap Groningen’? – want dat staat op het bord onder de tank.
Bijtende metaforen
Ik begrijp het niet. Laat ik het artikel nog eens lezen.
Dat spreekt over twee pijlers: GasTerra en Maatschap Groningen.
Nu zie ik het. De pijlers uit het artikel zijn platformen in de tekening geworden. Dat is de vrijheid van de vormgever. Maar die vrijheid heeft wel geleid tot twee elkaar bijtende metaforen, waardoor de tekening, die de tekst zou moeten verhelderen, een onbegrijpelijke puzzel wordt, waarin je niets kunt ontwaren van een eventueel democratisch tekort.
Daarbij komt dat er verschillende leesrichtingen worden aangegeven: van boven naar onder, en van onder naar boven (naar de zogenoemde kamer) van rechts naar links, van links naar rechts (belangen van Shell en Exxon). Bovendien is niet duidelijk of de genoemde percentages overeenstemmen met de gekleurde vlakken. Bij GasTerra zijn de belangen van Shell en Exxon wel met kleuren aangegeven, bij Maatschap Groningen niet. Misschien omdat ze dan samen in de NAM zitten. Het kan. Maar verhelderend is het niet.
Het leek zo’n mooi plaatje, en zo’n goed idee om zo’n ingewikkeld verhaal visueel te verhelderen. Mij heeft het niet geholpen. Jou wel?
Aanvulling 18/02/2015
Lars Boogaard maakte voor FD (20-11-2014): ook een visualisatie van het Gasgebouw. Dat ziet er zo uit:
Dit is duidelijker.
Beelden zijn begrijpelijker
In dit geval werkt het gebruik van vlakken om de verschillende partijen mee aan te duiden beter dan gastanks. De ‘verfraaiing’ in de vorm van gastanks voegt geen extra informatie toe en maakt het beeld minder overzichtelijk
Het verhaal is duidelijker
Door de indeling in drie lagen – partijen, bedrijven en bestuur – is het duidelijker waar de visualisatie over gaat. Zeker nu aangegeven staat wat de knelpunten zijn. Dat is kennelijk het onderwerp van het verhaal. De plot.
Het leest makkelijker
Door de indeling in drie lagen is het duidelijker hoe je de visualisatie moet lezen.Van boven naar beneden.
