Het onderzoeks-journalistieke radioprogramma Argos krijgt veel lof voor de wijze waarop het sinds vorig jaar op TV gevallen van medialogica reconstrueert. Of het nu gaat om de voorbije verkiezingscampagne, de hype rond bultrug Johannes of de ‘Mexicaanse mediakoorts’: Argos TV toont uiterst beeldend en entertainend hoe journalisten op jacht naar nieuws niet alleen de werkelijkheid weergeven, maar deze ook veranderen. En lang niet altijd ten goede.
De aflevering van afgelopen maandag waarmee dit seizoen werd afgesloten, liet echter zien dat ook Argos zelf meesterlijk uit de bocht kan vliegen. ‘Joran en Natalee’ heette de reportage van Vincent Verweij, en de aankondiging van Argos ronkte aan alle kanten. “‘Over de waarheid en niets dan de waarheid in de zaak Holloway… Argos wist de hand te leggen op het politiedossier over Joran van der Sloot en reconstrueert daarmee de zin en onzin die over hem in de media verscheen.”
Tot enige hoogte blijkt dit te kloppen. Zo wordt mooi geïllustreerd hoe met name Amerikaanse media in 2005 Aruba overspoelden nadat bekend was geworden dat Natalee Holloway was verdwenen; en hoe ze op allerlei opdringerige en wanstaltige manieren probeerden nieuws te putten uit de vermoedelijke dood van het meisje. Ook onze eigen Hans Laroes moet met schaamte nog eens toegeven dat zijn NOS-Journaal begin 2008 heeft gehypet door maar liefst drie achtereenvolgende dagen met de ‘Joran Tapes’ te openen die Peter R. de Vries zou uitzenden op 3 februari dat jaar. En dat zonder deze opnames zelfs maar gezien te hebben.
Maar het gaat mis in deze aflevering van Medialogica als diezelfde De Vries het doelwit wordt. Laroes, gevraagd naar zijn mening over het feit dat Peter R. de ruwe banden van zijn undercover-interviews met Van der Sloot tevoren aan Justitie had gegeven: “Misschien is Peter de Vries toch minder een journalist dan hij zelf voorgeeft.” Dat is nog jalousie de métier te noemen, al klinkt het wel een tikkeltje ongeloofwaardig uit de mond van iemand die op andermans werk parasiteert, en dat niet één keer maar drie avonden achter elkaar.
Argos vliegt echter écht uit de bocht waar het de suggestie probeert te wekken dat De Vries Van der Sloot geld in het vooruitzicht had gesteld voor een bekentenis via Patrick van der Eem: de man die de jongen mee uit rijden nam in zijn SUV en ondertussen stiekem hun gesprekken opnam. Let wel: de suggestie. Want zoals dat gaat bij niet al te integere TV vertelt de voice-over van Argos weliswaar braaf dat er geen aanwijzingen zijn dat De Vries ‘Joran’ betaald heeft; maar toont het programma tegelijkertijd beelden van Van der Eem die Van der Sloot (voornamen reserveert ondergetekende graag voor vrienden) vorstelijke bedragen beloofde. Zonder duidelijk te maken waarvoor precies..
Ook laat Argos er beelden op volgen van interviews waarvoor Van der Sloot inderdaad betaald werd. ‘Getuigen betaald en bewijs gemanipuleerd in Holloway-zaak,’ zoals het persbericht al riep. Dat De Vries dit ook heeft gedaan, wordt niet bewezen. Wel maakt Argos aannemelijk dat niet alles wat Van der Sloot in de ‘Joran Tapes’ heeft gezegd, waar kan zijn. Dit was overigens al enige jaren bekend. De voice-over spreekt dan ook van een ‘valse bekentenis’, en hoofdofficier van justitie Peter Blanken merkt op: “Volgens mij is Peter R. De Vries gewoon bij de neus genomen.”
Maar is het nieuws dat Joran van der Sloot een fantast is? En ontkracht dat ook dat hij een moordenaar kan zijn? Zoals Peter R. de Vries zelf in zijn weerwoord aan het eind van het programma opmerkt: het verschil met de overige ‘bekentenissen’ van Van der Sloot is wel, dat die in dit geval níet wist dat zijn verhaal werd uitgezonden.
In plaats daarvan heeft het er nu alle schijn van dat Argos zélf ook bij de neus, of althans bij de hand is genomen. En wel door verschillende belanghebbenden op Aruba. Justitie en politie bijvoorbeeld, die aan het woord komen via Blanken en ex-politiecommissaris Jan van der Straten. Zouden die er wellicht belang bij hebben om het institutionele falen in de zaak-Holloway te rechtvaardigen, bijvoorbeeld met een verwijzing naar ‘de media’ in het algemeen en Peter R. in het bijzonder? Zou daarom Argos zomaar ‘de hand hebben kunnen leggen op’ het politiedossier?
Zo’n een-tweetje lijkt aannemelijk, zeker in het volgende fragment. De voice-over, op klagerige en tegelijk verwijtende toon: “Joran wist de aandacht van de media jarenlang vast te houden en telkens moest de politie zijn verhalen weer onderzoeken. De focus in de zaak Holloway bleef altijd op Joran.” Tunnelvisie?” suggereert de interviewer aan Blanken. De hoofdofficier van justitie beaamt het graag, wellicht niet op de laatste plaats omdat hij zelf in 2005 nog niet de zaak onderzocht: “Het is ook wel een heel erg media-gestuurd onderzoek geweest.”
‘Absoluut,’ beaamt na het voorzetje over tunnelvisie ook Van der Sloots advocaat Bert de Rooij. Hier wordt de Argos-uitzending onsmakelijk. De Rooijs voorspelbare advocatenverhaal in het belang van zijn cliënt is leading in de reconstructie die Argos presenteert: niet alleen van de media-aandacht, maar ook van Holloways verdwijning zelf. Nergens wordt vermeld dat Van der Sloots vader een lokale rechter was, die wellicht een rol heeft gespeeld in de cover up van de gebeurtenissen. Nergens wordt vermeld dat ‘Joran’ inmiddels in Peru tot 28 jaar cel is veroordeeld voor de moord op een andere jonge vrouw, Stephany Flores. Zo verwordt de openlijke aanval op De Vries tot een verkapt pleidooi voor Van der Sloot.
De vijf minuten aan het einde van de reportage zullen niettemin de Hilversumse archieven ingaan als een van de betere twistgesprekken met Peter R., te bekronen met een eervolle vermelding na diens monumentale confrontatie met Sven ‘Deze waakhond bijt’ Kockelmann. In zijn weerwoord geeft de Vries zowaar enige tunnelvisie toe, maar merkt ook op: “Er wordt wel eens van SBS gezegd dat we selectief, kort door de bocht, en tendentieus zijn, maar ik moet u zeggen dat de VPRO er ook wat van kan, hoor. De manier waarop dit in elkaar is geplakt…” En daar valt weinig aan toe te voegem.
