Het medialandschap is de afgelopen decennia aanzienlijk veranderd. Er zijn meer nieuwsbronnen beschikbaar dan ooit en redacties draaien op volle toeren om alle gebeurtenissen in de wereld te verslaan. Maar dit high-choice medialandschap lijkt een trend met zich mee te brengen; het vermijden van nieuws door burgers.
Kiki de Bruin, onderzoeker bij lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie en docent aan de School voor Journalistiek (Hogeschool Utrecht), heeft een promotievoucher ontvangen voor een vierjarig promotieonderzoek naar nieuwsmijding. Ze start per 1 februari met het onderzoek Nieuwsmijding en het effect op de geïnformeerde burger in een democratische samenleving onder begeleiding van lector Yael de Haan (Hogeschool Utrecht), prof. dr. Rens Vliegenthart en dr. Sanne Kruikemeier (Universiteit van Amsterdam).
Berichtgeving over gevoelige politieke kwesties – zoals de mogelijke impeachement van Trump, Brexit, of de protesten tegen de stikstofplannen – roept veel emoties op bij burgers. Het zijn onderwerpen waar mensen zich persoonlijk betrokken, gepassioneerd of geïrriteerd bij voelen. De overvloedige berichtgeving over deze gevoelige onderwerpen kan niet alleen leiden tot polarisatie in opinies, maar ook tot een verschil in nieuwsconsumptie van burgers. Voor sommigen zullen de ontwikkelingen van deze politieke kwesties tot een grotere nieuwsconsumptie leiden, terwijl anderen zich juist zullen afzetten tegen nieuws (Wagner & Boszkowski, 2019).
Er wordt veelal vanuit gegaan dat het volgen van nieuws leidt tot beter geïnformeerde burgers en zij beter kunnen participeren in de politiek en maatschappij. Het volgen van nieuws is belangrijk in een democratische samenleving en het werk van journalisten speelt hierin een belangrijke rol. Maar recentelijk zien we steeds meer studies die de negatieve kanten van nieuwsconsumptie benadrukken. Mensen zijn nieuwsmoe door een overdaad aan informatie (Gottfried & Barthel, 5 juni 2018); de wisselende berichtgeving en fakenews leiden tot wantrouwen in de journalistiek (Reuters Digital News Report, 2017); burgers ervaren een gevoel van machteloosheid doordat ze het idee heeft geen invloed te kunnen uitoefenen (Trilling & Schoenbach, 2012); en het volgen van hardnieuws heeft negatieve effecten op het (mentale) welzijn van mensen (Boukes & Vliegenthart, 2017). Dit alles lijkt ertoe te leiden dat burgers steeds vaker het nieuws vermijden.
Uit de laatste Mediamonitor (2019) van het Commissariaat van de Media blijkt dat 24% van de Nederlandse respondenten soms en 4% vaak het nieuws probeert te vermijden. Logischerwijs liggen deze cijfers hoger bij mensen met een lage interesse voor nieuws. Van de nieuwsmijders ervaart 32% nieuws als vermoeiend.
De paradox van het high-choice medialandschap
Het medialandschap bevindt zich in digitale transitie en is de afgelopen decennia aanzienlijk veranderd. Het landschap is uitgebreid met nieuwe commerciële aanbieders, zoals commerciële omroepen (bv. RTL-nieuws in 1989) en nieuwswebsites (bv. NU.nl in 1999); ontzuiling en individualisering heeft ertoe geleid dat nieuwsgebruikers niet meer trouw zijn aan één omroep of krant (Bardoel, 2004); digitalisering van de journalistiek heeft geleid tot nieuwe nieuwsmedia en platformen; en de toename en diversiteit van het nieuwsaanbod zorgt voor grotere concurrentie tussen nieuwsorganisaties.
Tegelijkertijd is ook het publiek in digitale transitie en is het nieuwsgebruik veranderd. Nieuwsconsumenten stappen over van analoge naar digitale media (Mediamonitor, 2019), maken gebruik van een toegenomen hoeveelheid verschillende nieuwsbronnen – zowel offline, online, traditionele en nieuwe media – (Costera Meijer & Groot Kormelink, 2015) en zijn niet meer loyaal aan één nieuwsmerk.
Dit hedendaagse high-choice medialandschap wordt gekenmerkt door een aanbodoverschot (Chyi & Yang, 2009), waarin het publiek actiever, selectiever en zelfstandiger nieuws consumeert. Dit overschot brengt een paradox met zich mee. Hoewel het publiek beter geïnformeerd kan zijn dan ooit, biedt de enorme keuze aan media ook de kans om nieuwsbronnen die de consument ontevreden stemmen, te vervangen door andere – die bijvoorbeeld overeenkomen met de eigen voorkeur (Strömbäck et al., 2018). Tevens brengt het grote aanbod met zich mee dat een deel van het publiek zich geheel terugtrekt van nieuwsconsumptie (Bos et al., 2016), hetzij opzettelijk of onopzettelijk.
Waar opzettelijke nieuwsmijders worden gedreven door een overbelasting aan informatie, emotionele overbelasting door negatief nieuws of een laag vertrouwen in de journalistiek, zouden onbewuste nieuwsmijders het nieuws vermijden vanwege een lage interesse voor actuele en politieke kwesties, of een hoge interesse voor andere media zoals entertainment (Skovsgaard & Anderson, 2019). Zowel de selectieve consumptie van nieuwsbronnen als het vermijden van nieuws zouden leiden tot een grotere kloof tussen burgers, waar de ‘informatie-rijken’ rijker en de ‘informatie-armen’ armer worden (Kalogeropoulos & Nielsen, 2018). Dit op zijn beurt brengt een disbalans binnen de democratische samenleving met zich mee.
Promotieonderzoek naar Nieuwsmijding en de geïnformeerde burger
Nieuwsmedia proberen grip te krijgen op het publiek, waar het zich bevindt en wat de informatiebehoeften zijn. Voor de journalistiek is het zowel commercieel als maatschappelijk van belang na te gaan waarom een bepaalde groep niet bereikt wordt. In het eerste geval gaat het om lijfsbehoud, in het andere om de democratische functie van de media.
Niettemin zijn nieuwsmijders tot op heden een onduidelijke groep. Achterliggende redenen voor (zowel opzettelijke als onopzettelijke) nieuwsmijding zijn nog niet bekend terwijl er evenmin iets bekend is over de eventuele behoefte aan andersoortige informatievoorziening. Ook is in het digitale medialandschap onduidelijk in hoeverre nieuwsconsumenten nog traditionele nieuwsmedia gebruiken en in hoeverre die media vervangen worden door andere. En indien geen of andere informatiekanalen worden gebruikt: zijn burgers dan nog voldoende geïnformeerd? Wat betekent de verandering voor de rol van nieuwsmedia? En tenslotte, wat betekent een en ander voor de werking van de democratie?
Hoe het publiek navigeert door het wijdverspreide nieuwsaanbod, en waarom de keuze om iets wel of niet te consumeren gemaakt wordt, is belangrijk om de veranderde rol van media in het informeren van de burger te begrijpen (Edgerly, 2015). Het fenomeen nieuwsmijding brengt vele vragen met zich mee die vooralsnog onbeantwoord blijven. In het promotieonderzoek van Kiki de Bruin ‘Nieuwsmijding en het effect op de geïnformeerde burger in een democratische samenleving’ onderzoekt zij deze vraagstukken en zal hierbij de nieuwsmijder, de informatievoorziening- en behoefte van de nieuwsmijder en de rol van nieuwsmedia in kaart brengen.
Kiki zal per 1 februari 2020 beginnen met het onderzoek. Het onderzoek is te volgen op journalismlab, of via haar LinkedIN of twitter. Voor meer informatie, mail kiki.debruin@hu.nl
Bronnen
Bardoel, J. L. H. (2004). Macht zonder verantwoordelijkheid? Media, mediabeleid en de kwaliteit van de openbare informatievoorziening. Radboud Repository.
Boukes, M., & Vliegenthart, R. (2017). News consumption and its unpleasant side effect. Journal of Media Psychology.
Bos L., Kruikemeier S., & de Vreese C. (2016) Nation Binding: How Public Service Broadcasting Mitigates Political Selective Exposure. PLoS ONE 11 (5): e0155112. doi:10.1371/journal.pone.0155112
Chyi, H. I., & Yang, M. J. (2009). Is online news an inferior good? Examining the economic nature of online news among users. Journalism & Mass Communication Quarterly, 86(3), 594-612.
Costera Meijer, I. & Groot Kormelink, T. (2015) Checking, Sharing, Clicking and Linking, Digital Journalism, 3:5, 664-679, DOI: 10.1080/21670811.2014.937149
Edgerly, S. (2015). Red media, blue media, and purple media: News repertoires in the colorful media landscape. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 59(1), 1-21.
Gottfried, J. & Barthel, M. (5 juni 2018) Almost seven-in-ten Americans have news fatigue, more among Republicans. Geraadpleegd via https://www.pewresearch.org/fact-tank/2018/06/05/almost-seven-in-ten-americans-have-news-fatigue-more-among-republicans/
Kalogeropoulos, A., & Nielsen, R. K. (2018). Social inequalities in news consumption. Factsheet, news media & digital media, 461-475
Reuters Institute (2017) Reuters Digital News Report. Geraadpleegd via https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/Digital%20News%20Report%202017%20web_0.pdf
Reuters Instituut & Commissariaat van de Media (2019) Mediamonitor. Geraadpleegd via https://www.cvdm.nl/wp-content/uploads/2019/07/Mediamonitor-2019.pdf
Skovsgaard, M. & Anderson, K., (2019, mei) Conceptualizing News Avoidance: Towards a Shared Understanding of Different Causes and Potential Solutions. ICA-conference. Organized by International Communication Association, Washington D.C., VS
Strömbäck, J., Falasca, K. & Kruikemeier, S. (2018) The Mix of Media Use Matters: Investigating the Effects of Individual News Repertoires on Offline and Online Political Participation, Political Communication, 35:3, 413-432, DOI: 10.1080/10584609.2017.1385549
Tewksbury, D., Hals, M. L., & Bibart, A. (2008). The efficacy of news browsing: The relationship of news consumption style to social and political efficacy. Journalism & Mass Communication Quarterly, 85(2), 257-272.
Trilling, D., & Schoenbach, K. (2013). Skipping current affairs: The non-users of online and offline news. European Journal of Communication, 28(1), 35-51.
Wagner, M. C., & Boczkowski, P. J. (2019). Angry, frustrated, and overwhelmed: The emotional experience of consuming news about President Trump. Journalism. https://doi.org/10.1177/1464884919878545
