Nele Goutier krijgt Comeniusbeurs om journalistiekonderwijs AI-proof te maken

Een journalist zonder enig bewustzijn van AI? Dat kan niet meer. De AI-ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op en wetgeving hobbelt achter de feiten aan. De nood aan journalisten die een oogje in het zeil houden, is hoog. En dan hebben we het nog niet eens over de kansen die AI biedt voor redacties. De SvJ heeft daarom als doel dat alle studenten die bij ons afstuderen op zijn minst een basiskennis van AI hebben. Nele Goutier haalde deze week de Comenius Senior Fellowship beurs binnen en zal daarmee in tweeënhalf jaar tijd AI-onderwijs ontwikkelen voor jaar 1, 2 en 3 van onze opleiding. Studenten worden zich bewust van de mogelijkheden, risico’s en werking van AI, leren kritische vragen stellen en ontdekken hoe je AI kunt inzetten voor journalistieke doeleinden. Het project is een samenwerking tussen de SvJ en het Lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie.

Het probleem
Experts beschrijven de opkomst van AI als een disruptieve ontwikkeling die de journalistiek verregaand en razendsnel zal veranderen (Pantserev et al., 2021). Dit heeft directe gevolgen voor de vereiste competenties van journalisten, nu en in de toekomst (Luttrell et al. 2020). De samenleving is te midden van deze grote veranderingen namelijk voor een belangrijk deel afhankelijk van de duiding van journalisten (Jaakkola, 2023). Alleen met de juiste AI-kennis en -vaardigheden kan de journalist de samenleving voorzien van relevante, begrijpelijke en betrouwbare informatie én AI zelf verantwoord gebruiken (Gutierrez Lopez et al., 2023).

Maar in de praktijk blijkt dat de AI-geletterdheid onder journalisten laag is (De Haan et al., 2022) en dat de samenwerking tussen mediapartijen en AI-experts vaak moeizaam verloopt (Cools et al., 2023). De behoefte aan meer kennis, vaardigheden en interdisciplinaire attitudes is dan ook groot (Noain-Sanchez et al., 2023). In een recent rapport vond 90% (van 105 deelnemende redacties uit 46 landen) dat journalistiekopleidingen een grotere rol zouden moeten spelen in de AI-training van journalisten (Beckett, 2023).

De huidige pogingen zijn vaak echter nog ad hoc en vormen geen onderdeel van het reguliere onderwijs. Dat heeft een aantal oorzaken:

1). De AI-ontwikkelingen hebben een ongekend hoog tempo, dat vele malen hoger ligt dan de reguliere onderwijsontwikkelingen. Dit stelt eisen aan het verandervermogen van opleidingen;

2). AI is door de snelheid van de ontwikkelingen en door het gebruiksgemak van de toepassingen dermate disruptief dat het invloed heeft op alle competenties en leeruitkomsten. De invloed is vakoverstijgend en vereist daarom een andere aanpak dan de gebruikelijke curriculumvernieuwing;

3) Het ontbreekt de opleiding aan technologische expertise.

De wens om al op korte termijn meer substantiële aandacht te besteden aan AI is op de SvJ echter nadrukkelijk aanwezig bij zowel studenten als docenten.

De vraag is dan ook: Hoe kunnen we, in de context van deze uitdagingen op korte termijn AIgeletterde journalisten opleiden?

Het plan
Met de Comeniusbeurs werkt Nele Goutier toe naar een serie geïntegreerde AI-onderwijsprojecten voor de onder- en bovenbouw, waarin studenten aan de slag gaan voor praktijkopdrachtgevers. Een interdisciplinair team van docenten, onderwijsontwikkelaars, onderzoekers, journalisten, AI-experts en studenten zal de Design Thinking methode uitvoeren om de projecten te ontwikkelen en testen.

De projecten werken toe naar de leerdoelen die AI-experts, onderwijskundigen, onderzoekers, journalisten en docenten gezamenlijk formuleerden voor het platform www.journalistiek-en-ai.nl, te weten:

1. Kennis en bewustzijn: Daartoe leert de student over de werkingsmechanismes van AI en de maatschappelijke invloed ervan, ontdekt hij de stakeholders, de journalistieke mogelijkheden en risico’s, en leert hij bestaande tools verantwoord te gebruiken.

2. Het kritisch bevragen van AI: Daartoe neemt de student vanuit de journalistieke waakhondfunctie het AI-gebruik van instanties en bedrijven onder de loep.

3. Het trainen van AI voor journalistieke doeleinden: Daartoe leert de student om toepassingsmogelijkheden van AI te herkennen en AI-modellen te trainen om in te zetten in het journalistieke proces.

AI-ontwikkelingen verschillen van andere veranderingen in het werkveld, vanwege het razendsnelle en disruptieve karakter. Dit vereist wendbaarheid en constante doorontwikkeling. Anders dan bij reguliere onderwijsvernieuwing, volgt het team daarom de Design Thinking methode – waarin de fases van creatie, testen en verbeteren elkaar meermaals opvolgen en leiden tot beproefd resultaat. De werkwijze en het projectteam worden, net als de leerlijn zelf, gekenmerkt door multidisciplinariteit, learning by doing en wendbaarheid. Het team werkt toe naar een vorm van onderwijs die eveneens wendbaar is. Het voert de vernieuwingen niet per cohort door, maar ontwikkelt projecten voor alle studiejaren, die het doorlopend updatet. Omdat het team inspeelt op een behoefte die ook in de praktijk leeft, trekt het op met praktijkparters. Zo krijgen alle 1200 journalistiekstudenten dezelfde kansen AI-bekwaam te worden.

We houden jullie op de hoogte!

Bronnen
Beckett, C. (2023). How newsrooms around the world use AI: a JournalismAI 2023 global survey. Polis Blog. 

Cools, H., Van Gorp, B., & Opgenhaffen, M. (2023). Newsroom Engineering Teams as “Survival
Entities” for Journalism? Mapping the Process of Institutionalization at The Washington Post. Digital
Journalism, 1-20.

Gutierrez Lopez, M., Porlezza, C., Cooper, G., Makri, S., MacFarlane, A., & Missaoui, S. (2023). A
question of design: Strategies for embedding AI-driven tools into journalistic work routines. Digital
Journalism, 11(3), 484-503.

de Haan, Y., van den Berg, E., Goutier, N., Kruikemeier, S., & Lecheler, S. (2022). Invisible friend
or foe? How journalists use and perceive algorithmic-driven tools in their research process. Digital
Journalism, 10(10), 1775-1793.

Jaakkola, M. (2023). Reporting On Artificial Intelligence. A Handbook For Journalism Educators.
Unesco. Unesco’s Series On Journalism Education. Retrieved from:
unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384551

Luttrell, R., Wallace, A., McCollough, C., & Lee, J. (2020). The digital divide: Addressing artificial
intelligence in communication education. Journalism & Mass Communication Educator, 75(4), 470-
482

Over Journalismlab

Onderzoek in de context van de digitale wereld

Het lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie (JournalismLab) doet aan de hand van diverse thema’s praktijkgericht onderzoek. Hierbij kijken we naar de wederkerigheid tussen drie journalistieke processen: productie, inhoud en effect.

Deel dit artikel:

Lees meer

Thema's

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Wil je op de hoogte blijven van Journalismlab en alle ontwikkelingen schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.