Waarom speculeren over wat er in 2013 op journalistiek gebied staat te gebeuren als je kan terugkijken op de trends van 2012. Er is namelijk genoeg gebeurd, en veel van wat afgelopen jaar gebeurd is, zullen we in 2013 in verhevigde vorm terugzien. Wat waren de belangrijkste trends waarmee de journalistiek en de nieuwsmedia in 2012 mee te maken kregen?
- De ondernemende journalist. Uitgever BDU (Barneveldse Krant, nieuwsbladen, hah-bladen en tijdschriften) gaan vrijwel alle journalisten vervangen door ZZP’ers en freelancers. De uitgever is niet over één nacht ijs gegaan. Eerst is het bij de vakbladen getest, en nu ook bij de andere titels. Vrijwel alle media gaan zich beperken tot ‘kerntaken’ – is dit het ultieme voorbeeld?
- Aggregatie: veel discussie over rechten, jatwerk, citaatrecht, persexcepties, Google, nieuwe wetgeving en jurisprudentie. Mediabedrijven schreeuwen moord en brand als hun content elders opduikt maar zoeken ook de grens op van wat mogelijk is om content van anderen te herplaatsen. Niet alleen ‘usual suspects‘ komen in de beklaagdenbank, vrijwel alle media zullen de grenzen op gaan zoeken om kosten te besparen.
- Hyperlocal wordt volwassen, burgerjournalistiek gaat zich in niches maar ook hyperlokaal ontwikkelen. TMG-dochter Dichtbij is daarbij niet alleen. Een onderzoek van het Stimuleringsfonds identificeerde meer dan 100 zelfstandige lokale initiatieven.
- Betalen wordt de trend. Via betaalde iPad-apps en paywalls gaan Nederlandse media (FD, ND, RD, Vk) – in navolging van buitenlandse voorbeelden – geld vragen voor toegang tot (uniek) nieuws.
- Twitter heeft zich ontwikkeld tot volwassen journalistiek gereedschap. Bij de verslaggeving van incidenten, rampen, sportwedstrijden, rechtszaken en vergaderingen wordt het standaard ingezet. Quotes in artikelen komen steeds vaker van Twitter.
- Van infographics, al dan niet in combinatie met datajournalistiek, hebben het einde nog niet gezien. Er is veel vraag naar specialisten bij media, die deze manier van informatieoverdracht ook steeds vaker – alhoewel niet altijd even gelukkig – inzetten.
- De regionale media krijgen het moeilijk. Twee grote krantenuitgevers (Mecom en NDC) staan te koop, een grote bezuinigingsronde ligt na overname op de loer. Regionale omroepen worden meegesleurd in de bezuinigingsoperatie die de gehele publieke omroep treft.
- De Raad voor de Journalistiek onderneemt ferme stappen om zichzelf op te heffen. De beslissing om alleen aangesloten media ter verantwoording te roepen wordt nu door media gebruikt om zich aan kritiek te onttrekken. In de UK (Levinson) heeft tekortschietende zelfregulatie geleid tot een roep om meer overheidsingrijpen.
- De aanval op de publieke omroep is vol ingezet. Een tweede ronde bezuinigingen is aangekondigd en het einde is nog niet in zicht (zie het kortwieken van de Wereldomroep en het opheffen van het Mediafonds). Journalistiek gaat dit geen winst opleveren (eufemisme).
- Bij de kranten is de koerswijziging van nrc.next opmerkelijk. Next was vooral bijzonder omdat men zicht richtte op de niet-lezer, de beetje-lezer en de soms-lezer. De nieuwe koers houdt in dat men lezers van de Volkskrant probeert af te snoepen. Anti-innovatie.
Bovenstaande lijst is gebaseerd op de 125 blogposts op J•lab van dit jaar. Bijna 100 van die posts stammen van de laatste periode (vanaf half september), toen we J•lab van een nieuwe ‘brand’ hebben voorzien, een nieuw logo hebben gebruikt, de Twitter-account onderhanden hebben genomen en een Facebook-pagina zijn begonnen. (bijgewerkt 1/1/2013)
