Waar staan we en waar gaan we heen? Dat was de vraag en het thema van het Infographics congres dat op 13 maart werd gehouden in het Figi theater in Zeist. Zonder dat iemand zich krampachtig aan dit thema hield, lichtte er toch aan het eind een antwoord op. Wat we nu weten, is dat infographics niet alleen coole plaatjes zijn die snel informeren, maar beelden met een duidelijk verhaal waar de gebruiker wat aan heeft. Waar we heen gaan, is dat infographics als gereedschap dienen om ons vrijer in de wereld te bewegen.
Koken
“Ik houd er niet van om dingen in dozen te stoppen”, zei Xaquín González Veira, grafisch redacteur van The Guardian. Hij ziet zichzelf in de eerste plaats als Galiciër. Dat bepaalt ook zijn werk als infographicmaker. Galiciërs koken graag. Infographics maken is voor Veira als het bereiden van een maaltijd: verschillende ingrediënten samenbrengen tot een voedzaam, smakelijk en goed ogend geheel. Zo moet ook iedereen die betrokken is bij de productie van grote nieuwsvisualisatie samenwerken aan een goed eindproduct. Als ieder zijn eigen ding blijft doen, is het eindproduct niet te pruimen.
Ter illustratie van zijn visie toont hij het organisatieschema van Walt Disney uit 1947, dat volgens hem nog steeds het best weergeeft hoe je visualisaties maakt. De verschillende functies zijn daarin niet opgedeeld in hiërarchisch geordende blokken, maar figureren eerder als ingrediënten van een rijkgevulde tapasschotel, waarbij het totaalplaatje – het verhaal in dit geval – centraal staat, en verder alles en iedereen met elkaar is verbonden om tot dat fraaie geheel te komen.
Verleiden
En goede infographic moet de lezer verleiden om zich met een onderwerp bezig te houden, vindt John Grimwade. Hij is een goede bekende van het congres. In 2008, bij de eerste editie, was hij er al bij. Hij kijkt terug op wat hij al die jaren heeft beweerd. Het ging vaak om overdonderende presentaties en grootste verwachtingen over de kracht van infographics. Nu is zijn boodschap down to earth: houd het simpel, maak het leuk. Lees de klassiekers zoals Envisioning Information van Edward Tufte en het recentere Funtional Art van Alberto Cairo. Kortom: vakmanschap zonder poeha.
Dat is ook de trend bij RTL, waar ze zich voor het gebruik van infographics hebben laten adviseren door de art director van The Guardian Mark Porter. Weg met al die half naar Hollywood verwijzende frutselbeelden vol geprojecteerde teksten op gevels en borden. Gewoon strakke standaardpictogrammen. Dat scheelt geld en tijd en communiceert ook beter, legt grafisch redacteur Erik Mijwaard uit.
Context
Maar niet alles hoeft leuk, simpel & snel vindt kunsthistorica Sandra Rendgen. Zij schreef het vier kilo wegende boek Understanding the World dat laat zien hoe infographics de afgelopen jaren de wereld in beeld hebben gebracht. “Mijn mantra is: context, context, context”, zegt ze. Hoe het eruit moet zien, hangt altijd af van hoe het gebruikt gaat worden. Een infographic hoeft niet persé snel te informeren. Soms is het goed om te puzzelen op het vernuft waarmee de wereld in kaart is gebracht.
Tot zover the state of the art: vakmanschap staat voorop; dat vraagt om gecoördineerd samenwerken aan producten waar het publiek wat aan heeft en waar het plezier aan beleeft.
Buienradar
Maar hoe gaat het verder? Wat is de toekomst? Gert Franke wil daar wel over speculeren. Hij vertelt over een groot project dat hij met zijn bureau Clever°Franke heeft uitgevoerd voor de Chicago Metropolitan Agency for Planning (CMAP). De vraag was om inwoners van Chicago op een aansprekende manier te betrekken bij de otwikkeling van de complexe infrastructuur van hun stad. Met zijn collega’s heeft Franken de bulk aan data over treinen, bruggen, spoorwegen, auto’s en mobiliteit zo weten te presenteren dat burgers daadwerkelijk goed geïnformeerd meedoen aan de discussie over de infrastructurele toekomst van hun stad. Amerikaanse media berichtten enthousiast over dit megaproject dat bestuurlijke transparantie paart en burgerparticipatie.
Aan de hand van de buienradar speculeert Franken hoe de ontwikkeling die hij bij zijn eigen producties ziet zich zal voortzetten.
Het gaat er niet alleen om om te informeren (bv het weerbericht), maar om die informatie op ieder moment beschikbaar te hebben (de weer-app); op zo’n manier dat de informatie is toegesneden op de specifieke situatie van de gebruiker, en hem of haar ook suggesties geeft over de best mogelijke actie. Dat zou wel eens de toekomst voor infographics kunnen zijn.
Visual Consultancy
In de laatste presentatie van het congres geven Carlijn Wiegant en Fleur van Wijck vanuit een heel andere invalshoek een blik op de toekomst van infographics. Met simpele snel werkende pictogrammen leggen ze uit wat hun werk als visual consultants inhoudt: medewerkers zelf aan het visualiseren zetten om de problemen van hun organisatie aan te pakken. Op die manier kunnen niet alleen mensen die anders hun mond niet open durven doen heel goed laten zien hoe ze over hun organisatie denken, maar wordt er ook geluisterd naar mensen die anders irritatie opwekken door hun grote mond, of door hun warrige verhalen, of eindeloze herhalingen. Het zogenoemde ‘visuele co-creëren’ blijkt een speels en effectief middel om verschillende communicatiestijlen op elkaar af te stemmen. “Infographics”, zeggen Wiegant en Van Wijck, “zijn er niet alleen om te informeren, maar ook om te helpen bij het analyseren.”
Daarmee geven ze aan het slot van het congres een aardige samenvatting over een mogelijke toekomst van de infographic: eerder een gereedschap om je weg te banen, dan een product dat enkel informeert.
Zelf tekenen
Is dat echt nieuw? Op de tentoonstelling ‘The History of Infographics”, evenals voorgaande jaren ingericht door de infographicprofessor Michael Stoll in de vestibule van het Figi theater, hing een afbeelding met tekeningen uit het boek Das Zeichnen im erdkundlichen Unterricht uit 1931. Een boek over de rol van zelf tekenen in het aardrijkskunde onderwijs. Dit boek wil niet dat je denkt dat de tekeningen je de wet voorschrijven en je het plezier ontnemen om dingen te ontdekken die misschien niet bedoeld zijn. Der grobste Verstoβ gegen die Methodik wäre, die Zeichnungen zum Ausgangspunt zu nemhen.
Wat het boek wel wil, is een aanzet geven om kinderen al tekenend te laten leren. Door te tekenen vind je het leuk om met een onderwerp bezig te zijn, krijg je er meer vat op, en maak je je kennis persoonlijker, waardoor het beter beklijft. … daβ man vom Schüler einige sprachlich-graphische Unterrichtsergebnisse festlegen läβe, die er längere Zeit zur Hand hat – dat is waar het om draait.
Oud idee of niet, het is interessant om te zien dat infographics op verschillende manieren worden ingezet om meer greep te krijgen op je leefomgeving. De vraag is niet langer of ze er mooi uit zien en snel informeren, maar vooral of ze helpen om – zou je kunnen zeggen – het vermogen tot handelen te vergroten. Zoals de buienradar je helpt je wandelingen te plannen, zo helpt een goede infographic om geïnformeerd beslissingen te nemen, waardoor je je vrijheid beter kunt benutten.
Geen onaardige toekomst voor de infographic.
