Uit Reuters Digital News Report (2018) blijkt dat 79% van de nieuwslezers het nieuws online lezen, inclusief sociale media. Het publiek leest het nieuws via verschillende kanalen en bronnen en is niet meer verbonden met één nieuwsmerk. Dit zorgt voor een gevarieerder nieuwslandschap. Wat is de rol nog van nieuwstitels bij het selecteren van nieuws in dit landschap?
Naast sociale media zorgen ook online nieuwskiosk Blendle en verzamelsites zoals Google news en NU.nl voor een gevarieerder aanbod van verschillende nieuwsmerken op één plek. Ondanks het gevarieerdere nieuwsaanbod, worden zorgen geuit over het fenomeen ‘filterbubbel’, waarbij wordt gesteld dat mensen door algoritmes en search engines meer nieuws te zien krijgen binnen hun ‘bubbel’ en daardoor juist de diversiteit aan informatie afneemt.
Op het Etmaal van de Communicatiewetenschap (7 en 8 februari) werd in verschillende onderzoeken duidelijk dat de filterbubbel-theorie niet bevestigd kan worden. Wel werd er bevestiging gevonden voor de ‘selective exposure’ theorie, die stelt dat individuen aan bepaalde informatie voorkeur geven die hun bestaande opvattingen versterken en tegenstrijdige opvattingen juist vermijden.
JournalismLab doet onderzoek naar deze theorie, en kijkt naar de rol van nieuwstitels bij het selecteren van nieuws door het publiek. Geeft het publiek voorkeur aan nieuws van titels die zij vertrouwen en kennen? Letten zijn überhaupt op de bron van het nieuws? Of, selecteren ze nieuws dat bij hun opvattingen past, ongeacht hun voorkeur in titel? Het onderzoek is tweeledig: een online experiment en een eyetracker-onderzoek.
Online experiment
In een online-experiment worden participanten blootgesteld aan drie keer vier krantenkoppen die variëren in onderwerp (immigratie, terrorisme en onderwijs), en verschillen in nieuwsbron (de Volkskrant en Telegraaf). Telkens wordt het thema links- en rechtspolitiek georiënteerd belicht. De participanten zien de juiste nieuwsbron bij de koppen, de verkeerde nieuwsbron bij de koppen, of de koppen zonder nieuwsbron. Dat zag er zo uit in de pre-test:
Verwacht wordt dat participanten voorkeur geven aan de artikelen die hun opvattingen versterken, ongeacht de nieuwsbron.
Eyetracker-onderzoek
Bij het eyetracker-onderzoek krijgen de participanten een prototype van een online-kiosk te zien, waarop twaalf nieuwsberichten te zien zijn, variërend in nieuwsbron, onderwerp, afbeelding en aantal likes. De participanten krijgen de opdracht de website goed te bekijken en één artikel aan te vinken. Als controle wordt de participanten na afloop gevraagd of boven het gekozen artikel een nieuwsbron stond en zo ja, welke dan.
Eerste resultaten
In het weekend van 25 januari heeft JournalismLab en het eyetracker-onderzoek afgenomen bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (N = 42). Uit de eerste resultaten blijkt dat vooral de nieuwskoppen en afbeeldingen met personen de aandacht krijgen. De nieuwsbron en het aantal likes krijgen weinig tot geen aandacht van de deelnemers. Ook uit de controle vraag blijkt dat de participanten niet letten op het nieuwsbron. Velen beantwoordden de controle vragen met ‘Nee, er stond geen nieuwsmerk boven’, ‘Niet opgelet’, of met ‘Ja, maar ik weet niet welk nieuwsmerk’.
De inhoud van artikelen lijkt belangrijker gevonden te worden dan de afkomst van het bij het lezen van online nieuws.
