Na de Facebook-moord nu ook de Facebook-rellen. Nederland loopt voorop bij het gebruik van sociale media.
Op radio, tv en online werd live verslag gedaan van wat zich gedurende de rampavond voltrok – zie het verslag van Hille van der Kaa op de uitgeeffabriek (en later bij DNR). Kranten konden in de ochtendedities de eerste oorlogsfoto’s afdrukken. Maar daarna pakten ze pas goed uit. In nabeschouwingen en analyses buigen experts zich over de affaire. Heeft de politie gefaald? Was de platte pet beter dan de lange lat? Had het dorp moeten worden doorgelegd? Moet de burgemeester weg? En vooral: hoe heeft het zover kunnen komen?
Zijn de relschoppers niet gemobiliseerd door de massale media-aandacht? Als de ‘oude’ media niet als versterker voor de sociale media hadden gewerkt, zou het dan ook uit de hand zijn gelopen? De expert van de Volkskrant denkt van niet: ook zonder die aandacht zouden duizenden jongeren naar #Haren zijn getrokken. De krant pakt ook flink uit met voorbeelden van eerdere X-projecten waarbij sociale media de aanjager zijn – een analyse die in de voorgaande dagen ontbrak.
De vraag stellen is hem beantwoorden. Natuurlijk zou het minder massaal zijn geweest – en misschien ook niet uit de hand zijn gelopen – zonder de aandacht van de traditionele media. Net zoals je volgens de DWDD een boek moet lezen, een band moet horen of een film moet bekijken, moest je ook naar Haren.
Dat ProjectX in Haren uit de hand loopt en niet in Uden of Alkmaar, heeft te maken met media-aandacht. Media versterken elkaar als nieuws eenmaal nieuws is. Binnen no-time staat het op tientallen websites. Voor een internet-hype heb je geen journalisten nodig. Alleen een zoekrobot en een algoritme. “Waarom hebben wij dat niet?” roept men ter redactie. Het antwoord is altijd om hetzelfde onderwerp “met een andere invalshoek” nog eens dunnetjes – of aangedikt in dit geval – over te doen. Met een nieuwe expert is het een nieuw onderwerp. En zelf bedacht. DWDD functioneert volledig zo. Het programma bevat alleen maar opgewarmd nieuws. Wat niet wil zeggen dat het geen onderhoudende tv oplevert.
Kunnen media niet verantwoordelijker optreden? Niet berichten als dat kan leiden tot relletjes, sociale onrust of andere malheur?
Dat middel zou wel eens erger kunnen zijn dan de kwaal.
Tijdens de Molukse treinkapingen schreef ik voor een regionale krant in de Zaanstreek. Ik was er getuige van hoe in het holst van de nacht twee auto’s met Molukkers werden klemgereden door de politie en de inzittenden als gangsters tegen de auto werd gezet om gefouilleerd te worden. Ik belde krant maar kreeg van de redactiechef te horen dat er “afspraken” met de politie waren gemaakt om niet over dergelijke zaken te berichten. In de Zaanstreek was een grote Molukse gemeenschap, en er zou wel eens herrie van kunnen komen. Ik heb daar nog steeds geen goed gevoel over.
Media moeten geen afspraken met gezagsdragers maken over al-dan-niet publiceren. Ze zouden wel creatiever kunnen zijn en minder op moeten elkaar letten, maar dat is een ander probleem.
