Dit jaar is JournalismLab gestart met een nieuw onderzoeksproject: Van black box naar glass box, gesteund door regieorgaan SIA. Yael de Haan en Eric van den Berg schreven here al eerder over. De komende twee jaar onderzoeken we de invloed die AI heeft op de onafhankelijkheid, objectiviteit, betrouwbaarheid en transparantie van de journalistiek.
Gisteren zijn we met ons consortium voor de tweede keer bijeengekomen. Onze praktijkpartners zijn de NOS, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, de ombudsman van de publieke omroep, Westlandse Omroep Stichting en Jerry Vermanen als zelfstandige data-developer. Hij is datajournalist en datadeveloper bij KRO-NCRV. Gezamenlijk vertegenwoordigen zij de publieke omroep, zowel landelijk als regionaal.
Het is belangrijk om de partners zo goed mogelijk te betrekken bij ons onderzoek. We gebruiken de gezamenlijke meetings met de praktijk om te toetsen of we op de goede weg zijn. Vanuit de wetenschap kunnen we veel informatie halen, maar als we die niet toetsen met de praktijk, is er een risico dat we ontwikkelingen over het hoofd zien. Over het gebruik van door algoritmes gestuurde tools in de journalistiek is nog weinig onderzoek gedaan – zeker als het om de researchprocessen van journalisten gaat. Om die reden, maar ook om altijd in de gaten te houden of wat we doen ook echt nuttig is voor de praktijk, hebben wij om de twee maanden een meeting met ons consortium.
Deze maand hebben we bijvoorbeeld aan onze partners gevraagd waar en hoe zij denken dat AI gebruikt wordt gedurende het research proces bij journalisten. Vanuit de literatuur kunnen wij al het een en ander vinden, maar missen we niks? Dit soort gesprekken zijn cruciaal voor de voortgang en het nut van ons onderzoek.
Praktijkgericht onderzoek
JournalismLab doet praktijkgericht onderzoek. Dit betekent dat de vraagstelling wordt ingegeven door de beroepspraktijk en dat de kennis die we vergaren daar ook direct aan bijdraagt (Andriessen, 2014). Het project waar wij in juni mee gestart zijn is tweejarig. Daardoor hebben we de tijd en ruimte om gedegen onderzoek te doen. De lange looptijd van ons project is echter ook een valkuil. In de twee jaar dat wij onderzoek doen, kan er veel veranderen in de praktijk. Hoe zorg je er dan voor dat je niet continu achter de feiten aan loopt?
Ergens gebeurt dat natuurlijk wel een beetje. Bij ons vorige onderzoek rondom immersieve journalistiek waren de ontwikkelingen in de praktijk na twee jaar onderzoek al heel anders dan toen we startten met de eerste gesprekken voor de aanvraag van het onderzoeksgeld. Waar VR destijds als het middel werd gezien om journalistieke verhalen weer op de kaart te zetten, hoorden we aan het eind van het project geluiden vanuit de praktijk dat VR eigenlijk alweer op zijn retour was. Dat is niet erg. We hebben een ontzettend mooi onderzoek gedaan, waarvan het resultaat wel degelijk van toegevoegde waarde is voor de praktijk. Het onderwerp ‘immersie’ is niet verdwenen, alleen de toegepaste technieken zijn anders. Gedurende ons onderzoek kwamen we daar achter, omdat we ons continu met de praktijk meten. Daardoor konden we bijsturen waar nodig. Thema’s als immersieve audio en interactie zijn nog altijd relevant.
In ons volgende project zal de tijd ons wederom inhalen. De ontwikkelingen op het gebied van AI volgen elkaar in rap tempo op. Wij zullen ook hier elke keer een stapje later komen, maar we zijn niet bang dat ons onderzoek irrelevant zal zijn. Door continu het gesprek aan te gaan met onze praktijkpartners om te kijken waar de wensen, behoefte en vragen liggen, zorgen we ervoor dat we bijsturen waar nodig. Op deze manier kunnen we ook na twee jaar onderzoek opnieuw een product opleveren dat van waarde is voor de praktijk.
