Nieuwe plannen zijn vooral een herkenbare opeenstapeling van (online) ambities
In december vorig jaar kwam het bericht naar buiten dat Vrij Nederland een maandblad moest gaan worden. NRC Handelsblad constateert na een reconstructie met 13 betrokkenen dat er op de burelen een ‘kleine burgeroorlog’ ontstond.
De redactie verloor in al dat geweld eerst hoofdredacteur Frits van Exter en ook adjunct Robert van de Griend stapte onlangs op. Deze week maakte de redactie (onder leiding van Marleen Slob en Micha Cohen, a.i.) alsnog de nieuwe plannen bekend op de eigen site van Vrij Nederland. Daarin kunnen we lezen wat het linkse opinieblad voor haar ruim 22.000 lezers in petto heeft:
“We hebben de formule gevonden waarmee we kunnen gaan doen wat u van Vrij Nederland verwacht, waarmee we gaan bewijzen dat Vrij Nederland nog altijd zeer relevant voor u is.”
Het bekende recept
Een formule. Relevant. Dat zijn hoopgevende woorden. Maar de nieuwe plannen klinken vooral als het bekende recept: veel (online) ambities, weinig keuzes. In mijn promotieonderzoek naar de digitale transitie van nieuwsorganisaties concludeer ik dat dit een terugkerende valkuil is van (hoofd)redacties: ze willen ‘iets’ met online, maar een heldere toekomstvisie ontbreekt Ook de nieuwe ‘formule’ bij Vrij Nederland leest als het resultaat van een redactie die noodgedwongen inzet op online, zonder dat er sprake is van een concrete visie.
Eerst alle ambities, zoals beschreven in het plan, even op een rij gezet:
- Kleur bekennen: VN wil hét podium worden voor mensen die insluiten in plaats van uitsluiten
- Inhoudelijke focus op de thema’s cultuur, politiek, maatschappij
- Journalistieke activiteiten als becommentariëren, ideeën aandragen, inzichten delen en zowel online als offline ontmoetingen organiseren a.h.v. discussies en debatten
- Journalistieke genres als diepgravende onderzoeksjournalistiek, interviews (‘die ver voorbij het oppervlakkige gesprek gaan’), (‘schitterend geschreven’) literaire reportages, puzzels en columns.
- De redactie maakt per jaar zes gidsen in navolging van de populaire Detective & Thrillergids
Daarnaast wil VN online ook nog:
- Het nieuws (blijven) volgen
- Humorvolle en geëngageerde blogs schrijven
- Langere interview, reportages, essays en columns aanbieden (zodat een deel van het weekblad voort leeft op internet)
- Multimediaproducties maken
- Met de lezers in gesprek gaan
Het is veel. Het zijn veel mooie dingen, maar het is ook veel van hetzelfde; de bekende thema’s en genres die we nu al in VN vinden. Online wil de redactie zo’n beetje alles gaan doen wat er in een online omgeving mogelijk is: nieuws én achtergronden, interactief én multimediaal. We lezen dat er op digitaal vlak geïnvesteerd gaat worden, maar de redactie moet het daarentegen wel doen met 6 fte minder. Er mag dan weer vrede zijn op de redactie, de kans is vrij klein dat Vrij Nederland het gevecht om de lezer gaat winnen met deze plannen. En wel hierom…
Op safe spelen
Ik moet denken aan het interview met Anita Elberse dit weekend in het Volkskrant Magazine. Deze Harvard Professor onderzoekt succesvolle marketingstrategieën in de entertainmentindustrie, maar parallellen met de nieuwsindustrie zijn aanwezig. Op de vraag wat ze mis ziet gaan in de media-industrie zegt zij:
“Dat er te veel op safe wordt gespeeld, op te veel paarden gewed. Als je gaat analyseren wie er het succesvolst zijn, dan zijn dat degenen die voor honderd procent voor een hit gaan.”
Bestaande nieuwsmedia willen in de transitie naar digitaal vaak hun totale product kopiëren naar online. Ze blijven online vooral doen waar ze bekend mee zijn (de hele wereld verslaan in de bekende vormen en genres) waardoor ze zich niet genoeg onderscheiden met unieke verhalen en zich onvoldoende profileren. In een overvol medialandschap is een herkenbaar profiel onontbeerlijk. Van Nu.nl, Politico, Buzzfeed en LINDA.Nieuws weten we precies waar ze goed in zijn. Ze maken een keuze voor een thematische koers (politiek) of een specifieke nieuwsbehoefte (snel bijgepraat worden). Ze maken kortom een duidelijk product en zetten zichzelf op die manier succesvol in de (nieuwe digitale) markt.
Zes thema’s, zes interdisciplinaire teams
De nieuwe hoofdredacteur van Vrij Nederland zou er dan ook goed aan doen de plannen die er nu liggen nog veel concreter te maken; door lef te tonen, door daadwerkelijk te kiezen voor één of twee van deze ambities. Neem bijvoorbeeld de ambitie om zes gidsen te maken als uitgangspunt en kies zes bijbehorende thema’s waarop Vrij Nederland daadwerkelijk kleur gaat bekennen. Maak van die herkenbare (progressieve) thema’s een goed online product. De redactie wordt gevormd door zes interdisciplinaire teams waar redacteuren, vormgevers, developers en data-analisten samenwerken aan journalistieke producties, onder leiding van een productmanager.
Want wie (online) geld wil verdienen met journalistiek moet nieuws en achtergronden niet zien als een bonte verzameling verhalen op een platform, maar als een daadwerkelijk product. Kranten, tijdschriften, televisie- en radioprogramma’s zijn producten die voorzien in een behoefte. Online vormt daar geen uitzondering op. In een digitale omgeving kan je die behoefte en het bijbehorende product juist steeds beter aanpassen en doorontwikkelen, nauwlettend monitoren wie je bereikt (en wie niet).
Als het maken van zo’n gedurfde keuze wederom voor de nodige stampij zorgt op de redactie, dan moet Vrij Nederland misschien maar zo lang als het – financieel gezien – kan vooral een papieren product blijven maken. Vergeet de online ambities en focus volledig op papier. Ook dat is overigens een duidelijke en gedurfde keuze.
Wie meer wil lezen over de intrede van productmanagers op (nieuws)redacties, verwijs ik graag door naar deze interessante publicatie van het American Press Institute.
Bewaren
Bewaren
