Meer dan alleen regionaal nieuws
Tot 1960 was de lokale journalistiek het belangrijkste venster op het regionale én wereldnieuws. Dat vertellen onderzoeker Chris van der Heijden, onderzoeker bij Journalismlab en Jan Maarten Pekelharing, journalist en auteur van een boek over lokale journalistiek in de podcast van Journalism Lab. Dat is het onderzoeksinstituut van de opleiding journalistiek van de Hogeschool Utrecht.
Van der Heijden doet onderzoek naar de lokale journalistiek in Nederland: “Die was noodzakelijk voor mensen zicht op de ontwikkelingen te krijgen. Er kwam een paardentram, een fietsenmaker, een spoorlijn in de buurt. Het landelijke perspectief was niet zo belangrijk als nu. Dat kwam pas later toen er televisie kwam.”
Blik op de wereld
Hoe zagen die lokale kranten eruit? Pekelharing, auteur van het boek De Nieuwsbladpers in Nederland: ontwikkeling van de lokale pers aan de hand zestig jaar NNP (1945-2005):“Als je in Zandvoort woonde, dan openden de kranten met eb en vloed. Vooral voor de schelpenvissers was dat belangrijk. Op pagina twee vond je de kerkdiensten.”
Van der Heijden vervolgt: “Maar je zag ook landelijk of internationaal nieuws. In 1961 schreef de Zierikzeesche Nieuwsbode uitvoerig over het Eichmann-proces. Daar heb ik een hoofdstuk van mijn dissertatie op gebaseerd.”
Kranten in de verdrukking, maar veerkrachtig
Lokale nieuwsbladen hebben het tegenwoordig zwaar. Teruglopende advertentie-inkomsten en een dalend abonneebestand zijn de belangrijkste oorzaken. Maar ook tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden lokale bladen het moeilijk. Jan Maarten Pekelharing: “Het Vaals Nieuwsblad was een krantje uit Zuid-Limburg dat tijdens de oorlog niet meer mocht verschijnen. De hoofdredacteur werd naar Kamp Amersfoort verscheept, maar liet bij de abonnees een gedichtje bezorgen. ‘Wacht maar, het is nu even rot, maar houd vol. We komen weder.’ En in 1944, na de bevrijding van Zuid-Nederland, kwam die weer terug.”
Chris van der Heijden gelooft eveneens dat die wederopstanding in de huidige lokale journalistiek gaat plaatsvinden. “Ik geloof wel in het Wikipediamodel waarin een groep betrokkenen het lokale nieuws bijhoudt. En dat is nodig, want de lokale democratie staat op het spel.”
In elke gemeente een eigen journalist
De lokale kranten zijn er volgens Pekelharing en Van der Heijden ook om de gemeenteraad in de gaten te houden. Als niemand meer de besluitvorming in de gaten houdt, dan kan er ook geen verzet meer komen. Pekelharing: “Je moet iemand hebben die weet welke zaken nog in de koker zitten, dat gaat de wethouder je niet vertellen. Een luis in de pels.” Van der Heijden stelt voor om een halve dag in de week een journalist aan te stellen. Te betalen door het Rijk, want uiteindelijk is de democratie daarmee gebaat.
De podcast is een initiatief van Journalismlab van het lectoraat journalistiek van de Hogeschool Utrecht. Dat doet praktijkgericht onderzoek in Nederland. Presentatie is in handen van Wiebe de Jong, Milou Vollebregt is de redacteur van dienst. Die muziek die je hoort is van Benjamin Tissot.
Lees de longread hier: https://lokalejournalistiek.journalismlab.nl/
