Het schijnt dat Einstein op zijn werkkamer de volgende spreuk had hangen: Not everything that can be counted counts. Not everything that counts can be counted. Ik moet zeggen dat ik dit een geruststellende gedachte vond, nadat ik laatst het spoor bijster was geraakt in studies vol p<0,5; yip 1⁄4 XipB þ u; þ eip; yi 1⁄4 a þ b*xi þ e; .696 .259 .617; en 5.170; (4.446) (0.471). Wat ik zocht, waren wetenschappelijke verklaringen van de media-aandacht voor Wilders. Wat ik kreeg: Krippendorff’s Alpha en de Mokkenschaal.
Nu moet ik er meteen bij zeggen dat ik de – al dan niet vermeende – uitspraak van Einstein terugvond in een onderzoek dat uit heel veel getalletjes bestond. En dat de grondlegger van de relativiteitstheorie zelf zeker het betere tellen beheerste. Eerlijk gezegd, begrijp ik best dat ook de sociale wetenschappen niet geheel ontkomen aan cijfers, formules, in één woord: statistiek. Er zit een kern van waarheid in hetgeen mijn professor graag pleegt te zeggen: wie weigert aan kwantitatieve analyse te doen, kan simpelweg niet tellen.
Toch zou ik het prettig vinden als politicologen, sociologen en economen het een beetje kalm aandoen met de cijfertjes en de tabelletjes. Sociale wetenschap blijft nou eenmaal mensenwerk dat gaat over mensenwerk. Het is geen nanotechnologie of toegepaste wiskunde. Dat betekent dus dat getallen altijd maar een deel van het verhaal vormen, en dat statistieken wel eens meer vragen kunnen oproepen dan ze beantwoorden. Of erger nog, dat ze soms een vertekening van de werkelijkheid vormen. Met de schijn van wetenschappelijkheid nog wel. Niet voor niets hebben Lies, Damned Lies and Statistics het tot een gevleugelde uitdrukking gebracht.
Op mij maakt een opstapeling van getallen ongeveer dezelfde indruk als het veel te uitbundig vermelden van gezaghebbende grote denkers of nauwelijks te begrijpen begrippen. Een kwaal die in de filosofie weer net wat vaker voorkomt dan het overmatig tellen uit andere sociale disciplines. I’m not impressed. Ik vermoed in zulke gevallen ontevredenheid met de eigen subjectiviteit, dan wel met de intersubjectiviteit die sociale wetenschap idealiter vertegenwoordigt. Al zou het natuurlijk ook best zo kunnen zijn, dat ik niet tellen kan.
