Samen met een talentvolle jonge studente mocht ik vorige week een presentatie geven op een seminar van het Instituut voor Media. In de zaal zaten docenten van de drie opleidingen die samen het Instituut voor Media vormen: Journalistiek, Communicatie en Communication and Multimedia Design (CMD). In onze presentatie keken we naar het nieuwe onderwijs op de School voor Journalistiek, waarin studenten al vanaf de eerste dag op school in de beroepspraktijk werken, of zoals dat in onderwijsjargon heet ‘werken aan een authentieke beroepstaak’. Samen met de collega’s van de andere opleidingen bespraken we de opbrengsten van deze onderwijsvorm en de uitdagingen die nieuw onderwijs met zich meebrengt.
De huidige aanpak is wezenlijk anders dan toen ik (in een inmiddels ver verleden) zelf journalistiek studeerde. Ik volgde in mijn eerste jaar losse vakken als ‘nieuwsbericht’, ‘opbouw’ en ‘verslaggeving’. De vakken hadden voor mijn gevoel weinig onderlinge samenhang en waren in mijn optiek niet altijd even uitdagend. De artikelen die we schreven, belandden in het eerste jaar alleen op de nakijkstapel van docent.
Nieuwe context
Voor de duidelijkheid: het is niet zo dat we vaardigheden die nodig zijn voor bijvoorbeeld verslaggeving of het schrijven van nieuwsberichten niet meer trainen op de school. Verschil is wel de context waarin we dat doen. Binnen een redactiesetting trainen de studenten hun vaardigheden namelijk niet meer voor een apart vak, maar publiceren ze journalistieke verhalen of AV-items op een gedeelde website. Deze website is openbaar toegankelijk waarmee de noodzaak om mooi werk af te leveren direct een stuk groter wordt.
Echte verhalen brengen authentieke dilemma’s met zich mee: hoe haal je als beginnend journalist een bron over om mee te werken aan een verhaal, wat doe je met een ontevreden bron en hoe zorg je ervoor dat je publiek je verhalen ook echt leest? Allemaal vragen die ‘on the job’aan bod komen en die mooie aanknopingspunten vormen om van te leren.
Drempels nemen
Deze werkwijze blijkt leerzaam, maar zorgt ook voor nieuwe uitdagingen. Zo is het werken in een redactie voor sommige studenten in het begin erg spannend. Zeker voor studenten die net van een traditioneel werkende middelbare school afkomen kan het confronterend zijn: in plaats van goed luisteren tijdens de les, een boek lezen en een tentamen leren, moeten ze nu opeens een andere kant van zichzelf laten zien. Van de studenten wordt gevraagd dat ze zich durven uit te spreken tijdens een redactievergadering, bronnen gaan benaderen, de school uit gaan voor interviews, feedback vragen aan hun mederedacteuren en docenten en uiteindelijk publiceren. Er moeten dus drempels worden genomen, zeker voor eerstejaars.
Hoe kun je je studenten nu zo begeleiden dat het journalistieke werk genoeg uitdaging biedt, maar tegelijkertijd niet té bedreigend is waardoor studenten opgeven? Het antwoord op die vraag werd gegeven door de studente naast mij. Ze vertelde de zaal dat in haar beleving de werkwijze valt of staat met de rol van de docent die de groep begeleidt. Hij of zij kan onrust of bezorgdheid proberen weg te nemen, heldere instructie geven, steunen, motiveren en net dat ene zetje geven dat nodig is om toch de deadline te halen.
Leerproces
Een sleutelrol voor de docent dus. Een observatie die overeenkomt met conclusies van bijvoorbeeld de bekende onderwijskundige John Hattie. Hij identificeerde in een grootschalige meta-analyse de docent als bepalende factor in het leren van studenten. Door goede feedback, heldere instructie, een goede band met de studenten en studenten ‘leren te leren’ kan de meeste winst bereikt worden in het leerproces. Een hoofdrol dus die is weggelegd voor de docent, ook of misschien wel juíst in deze vorm van journalistiek onderwijs.
Samen met mijn collega Chris van der Heijden doe ik de komende tijd onderzoek naar de wijze waarop journalistiekdocenten hun rol invullen. Via Journalismlab.nl houden we je op de hoogte.
Lees ook de blog van Chris ‘Hoe geef je les (in de journalistiek bijv.) als je niet weet wat je moet vertellen?’
