Het is een tijd van crisis. Nieuwsmedia draaien overuren en plaatsen het ene na het andere bericht over Covid-19 (ANP plaatste al meer dan 10.000 berichten over het virus). Mensen hebben behoefte aan informatie en nieuwsconsumptie is de afgelopen weken toegenomen. Tegelijkertijd zien we dat mensen juist afstand nemen van nieuws door de overdaad aan informatie. Hoe zit dat? Hoe consumeren mensen nieuws in verloop van de Corona-crisis?
Nieuwsconsumptie in tijden van Corona:
Publieke omroep het vaakst, kranten vooral digitaal
In deze tijden consumeren mensen over het algemeen meer, of in ieder geval veel, nieuws. Zie bijvoorbeeld de cijfers van de Stand van de Nieuwsmedia over online nieuwsgebruik en nieuwsprogramma’s. Het nieuws wordt gebruikt om geïnformeerd te worden en op de hoogte te blijven van ontwikkelingen, en creëert daarmee een gevoel van veiligheid of zekerheid in onzekere tijden, blijkt uit onderzoek (zie bv. Afifi & Weiner, 2004). In een survey vroegen we meer dan 1600 mensen hoe hun wekelijkse nieuwsconsumptie er uitziet in tijden van Corona. Welke nieuwsbronnen gebruikten ze de afgelopen weken? Hoe vaak? En, verandert de nieuwsconsumptie in verloop van de crisis?
In de eerste van de drie surveys die JournalismLab gaat uitzetten, geeft twee derde van het Nederlandse publiek aan dat hun nieuwsconsumptie sinds het Covid-19 virus is veranderd. Zestig procent volgt vaker nieuws dan voor de crisis en meer de helft van het publiek zegt nu meer verschillende informatiebronnen te gebruiken om geïnformeerd te worden. Deze grote getalen geven aan dat mensen in een crisis niet alleen meer behoefte hebben aan informatie, maar ook aan diverse informatiebronnen. Uit de tweede en derde survey zal moeten blijken hoe lang (en of) dit aanhoudt.
Het televisienieuws van de publieke omroep blijkt nog altijd een belangrijke bron van informatie voor het publiek. Bijna drie op de vier respondenten keek dit vaker dan drie keer per week. Slechts acht procent van het publiek keek nooit televisienieuws van de publieke omroep. Ter vergelijking werd het nieuws van de commerciële omroep sinds het begin van de Corona-crisis door 39 procent vaker dan drie keer per week bekeken, 36 procent deed dit nooit.
Wellicht een logische verklaring is dat de live-uitzendingen van persconferentie veel kijkers naar de publieke omroep trekt. Uit cijfers van mediaonderzoek.nl blijkt dat de persconferentie van Rutte koploper is van best bekeken programma’s met 7 miljoen kijkers. Tevens blijkt televisiekijken over het algemeen toegenomen te zijn de afgelopen weken. Mensen zitten thuis, hebben hier weer tijd voor én het is een sociale, gezamenlijke manier van vermaak met het gezin. Mogelijk zorgt het ook voor een gevoel van verbondenheid met de buitenwereld in tijden van social distance.
Nieuwswebsites en -apps van traditionele media (bv. volkskrant.nl, NOS.nl, AD.nl) werden opvolgend het vaakst gebruikt om op de hoogte te blijven. De traditionele media blijken een grote digitale slag te slaan. Terwijl 66 procent van het publiek vaker dan drie keer per week hun websites of -apps lazen, doen de papieren kranten het minder goed, of zelfs slecht. Landelijke, regionale en lokale kranten werden door respectievelijk 48, 54 en 73 procent van de respondenten nooit geconsumeerd.
Sociale media werd opvallend weinig door het publiek gebruikt voor nieuws. Een grote groep geeft aan nooit Instagram (86,5%) of Twitter (86,5%) gebruikt te hebben met deze reden. Slechts tussen de zeven en acht procent van de respondenten gaf aan sociale media (Facebook, Instagram of Twitter) vaker dan drie keer per week gebruikt te hebben voor nieuws. Dit wil niet zeggen dat het publiek wekelijks niet vaker op sociale media kijkt. Ze gebruiken het alleen niet actief voor nieuws. Ze kunnen wel ‘per ongeluk’ nieuws tegenkomen op sociale media, en dat niet meerekenen in hun antwoorden.
We keken specifiek naar wie Facebook, Instagram en Twitter vaker gebruikten voor nieuws. Facebook werd vooral gebruikt door vrouwen, jongeren en lager opgeleiden. Instagram door vrouwen en jongeren, maar opleidingsniveau had hier geen effect op. Twitter voornamelijk door mannen en hoger opgeleiden, hier had leeftijd geen effect.
Nieuwsmijding in tijden van Corona:
Meer dan de helft van het publiek neemt pauze van Corona-nieuws
Terwijl enerzijds de verscheidenheid aan nieuws over Covid-19 ertoe leidt dat mensen meer nieuws consumeren, blijkt anderzijds dat veel berichtgeving ook negatieve effecten kan hebben, wat ertoe leidt dat mensen juist (deels) het nieuws te rug toekeren. In normale omstandigheden, voor het Covid-19 virus, probeerde ongeveer 22 procent van het publiek soms tot altijd het nieuws te vermijden. In tegenstelling tot 78% die dit nooit tot zelden deed.
Echter, sinds de Corona-crisis zegt meer dan de helft van het publiek af en toe afstand of pauze te nemen van nieuws over Corona. Daarnaast zegt bijna twintig procent van het publiek vaker nieuws te mijden en 16 procent specifiek nieuws over Corona te mijden. Ook zegt een derde van de respondenten het nieuws wel te willen mijden, maar dat dat niet lukt. Het nieuws is overal.
De vraag is waarom? Wat doet al het Corona-nieuws met mensen? Bijna 60 procent van het publiek geeft aan overladen te worden met informatie. Er is een overvloed aan informatie, en mensen worden overspoeld met updates over sterftecijfers en ziekenhuisopnamen. De vraag is of al die berichtgeving ergens goed voor is, wanneer het publiek zich hiertegen keert. De overdaad aan informatie is de grootste voorspeller van het (tijdelijk) mijden van nieuws over Corona. Negatieve effecten op het welzijn en emotionele overbelasting spelen niet voor iedereen een rol.
Het verweven huwelijk tussen publiek en nieuwsmedia
De relatie tussen nieuwsmedia en publiek is niet altijd even makkelijk. Het publiek kan niet zonder, maar een overdaad leidt tot vermoeidheid. Kenmerkend voor alle soorten relaties. Een teveel van iets is nooit goed, maar helemaal zonder kunnen we vaak ook niet. En misschien is dat juist wel kenmerkend voor deze crisis. Er moet door iedereen een balans gevonden worden tussen te veel en te weinig.
De data van de survey is veelomvattender dan in dit blog wordt getoond. De komende tijd zullen we meer publiceren over het nieuwsgebruik van het publiek in tijden van Corona en de gecompliceerde relatie tussen publiek en nieuwsmedia.
Verantwoording JournalismLab voert een grootschalig survey-onderzoek uit naar nieuwsgebruik en nieuwsmijding tijdens Covid-19, onder een representatieve steekproef van Nederland via een panel van I&O research. Deze wordt uitgezet in drie golven. De eerst golf is uitgezet op 9 april en door 1635 respondenten ingevuld (gesloten op 14 april). Zij werden gevraagd naar hun nieuwsgebruik van de voorafgaande week. Het gaat dus om nieuwsgebruik tussen 2 en 14 april. Dit is vier weken na de eerste maatregelen omtrent Covid-19 zijn aangekondigd. De tweede survey zal begin mei worden uitgezet.
