De Expertisedag Nieuwe Media die op 16 juni in Amsterdam werd gehouden zou vooral over emoties gaan volgens moderator en hoogleraar mediastudies Mark Deuze. Emoties: de vergeten factor in het denken over onze omgang met Nieuwe Media.
Aan het slot van het congres zei organisator Bas Mesters van het Expertisecentrum Journalistiek dat het was gegaan over verbinding leggen met de gebruiker.
In de tussentijd hoorden we hoe de New York Times, Volkskrant online, NRCQ, NU.nl, het Franse Mediapart, de Canadese multinational VICE en de Amerikaanse publieke omroep NPR hun boodschap via nieuwe media verspreiden.
Verbinding leggen via emotie – komt het daar op neer?
Schema
Geen idee. Laat ik eens een schema maken. Op dit congres waren vier hoofdonderwerpen te onderscheiden: technologie (wat is er technisch mogelijk?), ideologie (wat is journalistiek wenselijk?), marketing (hoe bereik je gebruikers?) en psychologie (wat boeit gebruikers?). Die onderwerpen kun je in twee clusters verdelen: technologie en ideologie, en marketing en psychologie. Clusters die ook weer onderling verbonden zijn. Dat ziet er dan zo uit.
Technologie en Ideologie
Een discussiepunt dat telkens terugkeert is de spanning tussen de traditionele journalistieke waarden en de mogelijkheden van de nieuwe technologie.
Zo vertelt Jurriaan Bernson, hoofd product & development bij NU.nl, dat NU.nl live streaming video van gebruikers gaat inzetten. Waarop Bas Mesters vraagt in hoeverre de journalistieke selectie dan nog in beeld blijft. Dat is een vraag vanuit de oude ideologie over het gevolg van de inzet van nieuwe technologie.
Het omgekeerde komt ook voor, het verwijt dat de oude journalistieke ideologie niet meer aansluit bij de nieuwe technologie.
Marketing en psychologie
Bij het cluster marketing en psychologie gaat het over de vragen: wat wil het publiek? Hoe kunnen we daarbij aansluiten? En hoe valt daar geld aan te verdienen?
Ook hier doen zich twee posities voor. Aan de ene kant de ‘NU.nl-school’ die zegt: sluit zo nauwkeurig mogelijk aan bij het mediagedrag van mensen. Bepaal op welk moment ze waar zijn (via gps) en wat ze doen. Monitor constant wat wordt bekeken en stem daar je boodschap op af.
Aan de andere kant de ‘De Correspondent-school’, die op het congres misschien het best wordt vertegenwoordigd door het Franse Mediapart, waar ze zeggen: laat een eigen geluid horen waar je publiek zich bij thuis voelt.
De twee genoemde clusters zijn ook met elkaar verbonden. Marketing is altijd gerelateerd aan de technische mogelijkheden die zich voordoen. En de techniek wordt afgestemd op wat mensen lijken te willen. Ideologie en psychologie zijn met elkaar verweven als het gaat om de vraag wat het publiek wil, wat het zou moeten willen, en wat goed is voor ons allen.
Wat wordt je wijzer van zo’n schema? Het helpt denk ik bij de analyse van verschillende mediastrategieën. Het laat ook zien dat de omgang met nieuwe media geen blind proces is. Er vallen wel degelijk keuzes te maken.
Cultuurverandering
Onderzoekster Nikki Usher geeft met haar analyse van de vernieuwingen bij de New York Times, een aardig inzicht in de relatie tussen technologie en journalistieke ideologie. “Er moet daar vooral een cultuurverandering plaatsvinden,” zegt ze. Niet dat redacteuren anders over journalistiek moeten gaan denken, ze moeten alleen leren omgaan met de nieuwe techniek. Nieuwe middelen, zoals een homepage en sociale media, vragen om nieuwe organisatievormen.
De ideologie bepaalt niet hoe je met nieuwe technische middelen omgaat, maar de middelen vormen de ideologie, lijkt Usher te zeggen.
Je zou dat kunnen opvatten als een marxistische analyse van het redactioneel proces: onderbouw (technische middelen) bepaalt bovenbouw (ideologie).
Een zelfde manier van denken – organisatie van de productiemiddelen bepaalt de ideologie – zie je bij Edwy Plenel, initiatiefnemer en hoofdredacteur van de Franse online krant Mediapart.
Plenel nam in 2004 ontslag als hoofdredacteur van Le Monde toen de krant in 2004 werd overgenomen door investeerders. “Dat gaat niet werken,” dacht hij. Als redacteuren niet over hun eigen productiemiddelen kunnen beschikken, worden ze de gevangenen van andermans ideologie. Een paar jaar later richtte hij Mediapart op. Zonder reclame, mét betalende abonnees. “De digitale revolutie kan betere journalistiek brengen,” zegt Plenel. Dat gaat niet over snel, kort en meer, maar over onafhankelijkheid, diversiteit en diepgravend onderzoek. “Ik wil traditionele journalistieke waarden realiseren in een moderne wereld.”
Kun je daar ook geld mee verdienen?
Verschillende emoties
Dat brengt ons op marketing en psychologie. “Aansluiten bij de behoeften van de gebruikers.” “Make them care” – Dat zijn hier de terugkerende leuzen. Wat je dan niet hoort, en wat iedereen wel weet, is dat mensen verschillende behoeften hebben. Je hebt mensen die zich door hun begeerten laten leiden, anderen die op hun gevoel sturen, en mensen die varen op hun verstand. Meestal lopen de drie dingen binnen een persoon door elkaar. In allerlei varianten kom je die opvatting over de menselijke verlangens tegen. Onder andere in de zogenoemde piramide van Maslow met onderaan de directe behoeftebevrediging en bovenaan het verlangen naar ontplooiing.
Het is maar waar je bij wilt aansluiten. Bij de behoefte aan sensatie en vermaak, of bij het verlangen naar een betere wereld. Voor het eerste helpt het om je publiek constant te monitoren om ze informatie te kunnen bieden waar ze op een bepaald moment behoefte aan hebben. Voor het laatste moet je je publiek laten merken dat je ergens voor staat, en dat je best doet om iets goeds voor elkaar te krijgen.
Plenel staat voor het laatste. Zijn lezers lezen niet noodzakelijk alles wat in zijn krant staat. Hij hoeft zich ook niet te laten leiden door welk verhaal beste scoort. Zijn lezers betalen hun abonnement omdat ze bij een club willen horen waarvan ze het gevoel hebben dat die deugt, omdat die onafhankelijk is, de waarheid zoek, en belangrijke dingen aan de orde stelt.
Gaat het bij nieuwe media dus om verbinding leggen via de emotie? Zeker. Maar dan is het wel goed om te weten dat je mensen op verschillende emoties kunt aanspreken, en dat je iets over de productiemiddelen te zeggen moet hebben als je je eigen verhaal wilt vertellen.
Sprekers
“They want us to be part of the family”
