‘Is de journalist een content-verwekker of een content-verwerker’? Zo vroeg Piet Bakker zich gisteren af op J-Lab. Aanleiding: een advertentie op Villamedia waarin RTL expliciet vraagt om een redacteur/verwerker. En, zo signaleert Piet: “RTL is zeker niet de enige of de eerste die journalisten vraagt die vooral content moeten verwerken – in plaats van te verwekken (de vondst is van Karel Kolb).” (cursief van mij).
Ik zou zeggen dat Kolb ook zeker niet de enige of de eerste is die over verwerken spreekt. Vijf jaar geleden publiceerde de Britse journalist Nick Davies zijn Flat Earth News. Hierin beschreef hij hoe in steeds commerciëler opererende nieuwsorganisaties journalisten steeds minder de tijd krijgen om de deur uit te gaan, onderzoek te doen en relaties aan te knopen met bronnen. Immers: snelheid en winstgevendheid staan voorop en er dient dus in zo weinig mogelijk tijd zo veel mogelijk geproduceerd te worden. Met vaak steeds kleinere redacties bovendien.
Het resultaat is wat Davies aanduidt als een ‘nieuwsfabriek’. En wat dat voor de werknemers en hun werk betekent, formuleert hij als volgt: “This is journalists who are no longer out gathering news but who are reduced instead to passive processors of whatever material comes their way, churning out stories, whether real event or PR artifice, important or trivial, true or false.”
Let op de woordkeuze. Van nieuws naar ‘materiaal’ (of zoals het modieus en niet-journalistiek heet: content). Van verzamelen naar bewerken of – there it is: verwerken. En van een gezonde activiteit naar het ‘uitspugen’ van verhalen. Davies weer: “This is the heart of modern journalism, the rapid repackaging of largely unchecked second-hand material, much of it designed to service the political or commercial interests of those who provide it.”
Zo’n kwalitatief of zo je wilt moreel oordeel ontbreekt in Piets verhaal. Dat mag. Als je echter vast wilt stellen hoe je als beroepspraktijk of journalistiek-opleiding wilt omgaan met nieuwsorganisaties op zoek naar ‘verwerkers’ die nog maar zelden hun lopende band – pardon: laptop – verlaten, is zo’n oordeel wel vereist. Niet voor de korte termijn wellicht. Dan spuug je gewoon de studenten uit die in de vacatures gevraagd worden, en stel je geen kritische vragen over wat deze jongens en meisjes straks te doen staat.
Maar willen we ook in de toekomst journalistiek kennen die haar naam waard maakt, die evenzeer naar waarheid streeft en democratie dient als dat ze centjes oplevert, dan kunnen zowel opleiders, werknemers als werkgevers zich maar beter afvragen of ‘verwerken’ werkelijk is wat we willen.
Nog eenmaal Davies: “If truth is the object and checking is the function, then the primary working asset of all journalists, always and everywhere, is time. Take away time, and you take away truth.” Dát nu is precies wat verscholen blijft achter al het gepraat over ‘verwerken’, ‘cureren’ of ‘aggregeren’: de tijd die nodig is om zélf iets te creëren, uit te vinden en te laten ontstaan; om te checken en te dubbel-checken, hoor en wederhoor toe te passen, ook als je daarvoor de deur uit moet; en om te kunnen blijven genieten van het werk dat je doet omdat het creatief en sociaal is en evenzeer buiten de kantoortuin plaatsvindt als daarbinnen.
Misschien doen we er goed aan om eveneens de tijd te nemen voor een wezenlijke discussie over de kant die de nieuwsfabriek dreigt op te gaan. Al is het maar omdat het hier geen natuurwetten betreft, maar keuzes die in de top van nieuwsorganisaties worden gemaakt. Daar kunnen andere keuzes tegenover staan.
