Bloemendaal. In de beeldvorming een villawijk van het toch al chique Haarlem; in de praktijk een mini-dictatuur van de burgemeester die met behulp van de afdeling voorlichting de pers de mond probeert te snoeren. Althans, dat was het beeld dat oprees uit een documentaire van RTV Noord-Holland en EénVandaag.
Een incident? Niet echt. Zonder al te veel problemen kunnen daar meer voorbeelden aan toe worden gevoegd. De gemeente Landerd trekt het advertentiecontract met een lokale nieuwsblad terug vanwege onwelgevallige berichtgeving. In Utrecht probeert burgemeester Wolfsen via druk op de uitgever een lokale krant te muilkorven. In Zaanstad wordt een verslaggever van een openbare hoorzitting weggestuurd – iets dat later overigens door de gemeente wordt betreurd.
Cordon voorlichters
Behalve echte persbreidel is er een trend om steeds meer in de beslotenheid te regelen – zie voorbeeld Urk – en het bestuurlijke apparaat met een cordon van voorlichters, woordvoerders, city-marketeers, pr-mdewerkers en communicatiespecialisten te omringen.
Als er één plek is waar de journalistiek de slag volledig aan het verliezen is, is het de regio wel. Bij de grote regionale uitgevers Mecom, (HDC) TMG en NDC is het vooral saneren geweest. Lokale omroepen leiden over het algemeen een marginaal bestaan; regionale omroepen hebben fors moeten inleveren. Honderden journalisten verloren hun baan, edities werden samengevoegd, titels verloren hun zelfstandigheid, hoofdredacteuren werden marketeers. En het eind is nog niet in zicht.
Maar dat is dode bomen en slome omroep! Er is toch internet! Hyperlocal rules! Everybody is a journalist! Tweet! Blog!
Laaghangend fruit
Cruciale vraag is of nieuwe lokale online initiatieven en digitale versies van traditionele media goed genoeg zijn om de gemeente in de gaten te houden. Er zijn in Nederland veel lokale sites. Maar die houden zich voor een belangrijk deel bezig met het laaghangend fruit van de nieuwsvoorziening: 112-nieuws, gemeente-mededelingen, persberichten en nieuws van anderen doorplaatsen.
Dat kan ook vaak niet anders: waar een krant of een omroep een professionele staf van specialisten heeft, moet de hyperlocal het vaak in z’n eentje doen – samen met het onderhoud van de website en de advertentieverkoop.
Vakkennis
O ja, en journalistiek is dus een vak. En lokale journalistiek is niet de meest eenvoudige variant. De raadsstukken van een gemiddelde gemeente beslaan tientallen tot honderdtallen pagina’s per week. Vol met cijfers en ambtelijk taalgebruik, overlopend van verwijzingen naar regels, wetten, verordeningen en besluiten. Ruimtelijke ordening, veiligheid, onderwijs, verkeer, sociale zaken. Niet altijd even sexy en even doorgrondelijk. Maar hoe zie je dat er geld is weggesluisd? Dat beloftes niet zijn nagekomen? Dat regels zijn overtreden? Dat gaat de wethouder echt niet zelf twitteren. Dat vereist vakkennis, journalistieke vaardigheden, een kritische houding, goede contacten, lange ervaring en genoeg tijd.
Op Twitter vroeg ik een paar maanden geleden aan regio-journalisten hoe gemeente gecoverd werden. In de meeste gevallen had elke gemeente minstens één (1) journalist die de zaak volgde. Die moet dus niet alleen de gemeente doen – met z’n leger ambtenaren en battaljon communicatiemedewerkers – maar ook het verenigingsleven en het bedrijfsleven.
Mijn inschatting is dat de nieuwe digitale initiatieven een mooie belofte zijn, een kans en een startbaan voor relevante nieuwsvoorziening. Maar daarmee is de onttakeling van de lokale nieuwsvoorziening nog niet gecompenseerd. Die gaat veel harder dan de hyperlocals of regionale mediacentra kunnen goedmaken.
UPDATE 30/7/2014
De uitzending heeft resultaat gehad, er komt een extra raadsvergadering: “iedereen heeft het nu gezien”. (foto artikel Noordhollands Dagblad)
