Wie weet het nog, de rubriek van Jan Blokker in de Volkskrant: Als de dag van gisteren. Centrale gedachte achter deze rubriek was de oude kreet van Prediker: dat er weinig of niets nieuws is onder de zon. En inderdaad, gespitst op debatten in de Nederlandse media over wetenschapsjournalistiek vond ik onlangs een vermakelijk artikel in De Journalist van… december 1949. Het artikel is getiteld Wetenschap in de krant en vertelt van een recente discussie in het Instituut voor Perswetenschap ‘over de noodzakelijkheid van wat men in Engeland en Amerika een “science editor” noemt.’ Zo’n redacteur is nuttig en noodzakelijk, aldus de auteur Y.F. (=Yge Foppema, redacteur van De Journalist, vooral beroemd als oorlogsdichter) omdat er over het algemeen vooral onzin in de krant komt als het over (natuur)wetenschappelijke zaken gaat. De journalist is kwestie heeft veelal namelijk geen idee waar het over gaat, vertaalt hier en daar wat uit het Engels of schrijft gewoon over, met als gevolg dat degenen die wél van wanten weten zich de haren uit de kop trekken. Wat een onzin!
Om te illustreren wat hij bedoelt, bespreekt Foppema vervolgens een artikel uit Nieuw Nederland over de Betatron, een wapen tegen kankerbestrijding (zie het plaatje). Dat doet hij zorgvuldig: links staat de tekst uit het artikel, rechts commentaar van een kenner. Wat blijkt? De journalist van Nieuw Nederland had er niets van begrepen. Hij wist niet wat straling is, niet wat elektronen zijn, wat spanning betekent en wat capaciteit. Ook goochelde hij met voltages en snelheden zonder een idee te hebben waar die voor stonden. Was dit allemaal al erg, het was nog erger omdat het kankerpatiënten een hoop gaf die volstrekt onterecht was.
‘Eigenlijk dient elk wetenschappelijk bericht, elk artikel, ook elke vertaling waarvan we zelf niet volkomen zeker zijn, door een deskundige te worden geverifieerd,’ besluit Foppema. ‘Utopie ? We hebben toch allemaal de telefoon naast ons staan! Geen tijd voor? Er is nog nooit een lezer ongelukkig geworden doordat een wetenschappelijk nieuwtje hem vier-en-twintig uur layer bereikte. Of er nooit mensen ongelukkig zijn geworden, doordat er wetenschappelijke onzin in de krant stond, zou ik niet zo grif durven beweren.’
Als de dag van gisteren…
