De afgelopen jaren zijn veel immigranten uit verschillende landen en om verschillende redenen naar Nederland gekomen. Er zijn verschillende maatregelen die nieuwkomers kunnen ondersteunen bij hun vestiging. Journalistiek kan hierin een belangrijke rol spelen. Nieuws helpt burgers immers om actuele vraagstukken te begrijpen en bevordert een gedeeld referentiekader. Voor immigranten kan nieuws bovendien bijdragen aan het leren van de taal, het deelnemen aan maatschappelijke discussies en het versterken van hun gevoel van verbondenheid met hun nieuwe omgeving. Maar hoe in hoeverre maken immigranten gebruik van Nederlandse nieuwsmedia en helpt het daadwerkelijk om zich te vestigen in Nederland?
Om die vraag te beantwoorden, onderzochten we de nieuwsconsumptie van 30 immigranten in Nederland, waaronder vluchtelingen, kennismigranten en gezinsmigranten. Via diepte-interviews, media-snapshots[1], het delen van smartphonegebruik en een kaartsortering, laat ons onderzoek drie verschillende vormen van nieuwsconsumptie zien, afhankelijk van de geografische herkomst van het nieuw: nieuws uit 1) land van herkomst, 2) internationale bronnen en 3) Nederland. Hieronder delen we inzichten in deze drie consumptiepatronen.
Nieuws uit het land van herkomst: emotioneel en intentioneel consumptie
Digitale media maken het makkelijker dan ooit om verbonden te blijven met nieuws uit het land van herkomst. Voor veel deelnemers is dat een manier om nostalgie op te roepen, hun culturele identiteit te versterken en comfort te vinden in hun moedertaal. Zoals Tamy (32, Brazilië) vertelde:
“Ik luister naar het nieuws in het Portugees en het geeft me een goed gevoel. Ik luister naar mijn taal. Omdat ik weet dat het niet iets is dat ik de rest van de dag zal horen.”
De consumptie van nieuws uit het land van herkomst is voor veel deelnemers emotioneel gedreven. Het gaat niet alleen om geïnformeerd blijven, maar eerder om het behouden van een band met hun cultuur en identiteit.
Naast deze emotionele verbondenheid maken deelnemers ook heel bewuste keuzes over welk nieuws uit hun land van herkomst ze volgen – en welk nieuws ze juist mijden. Zo mijden velen staatsmedia, die zij als onbetrouwbaar, sensationeel of gecensureerd ervaren, zeker wanneer zij hun thuisregering als autoritair beschouwen. In plaats daarvan richten sommigen zich op onafhankelijke journalisten op sociale media, omdat zij hun onafhankelijkheid ten opzichte van overheid en politieke partijen waarderen. Ook deelnemers uit minder autoritaire landen kiezen vaak bronnen die aansluiten bij hun eigen politieke overtuigingen. Deze selectiviteit laat zien dat hun nieuwsconsumptie niet alleen emotioneel gedreven is, maar ook gekenmerkt wordt door een hoge mate van intentionaliteit en een actief streven naar betrouwbare informatie.
Internationaal nieuws: waakzaam en conflictgericht
Naast nieuws uit hun land van herkomst zoeken deelnemers actief informatie over wereldwijde gebeurtenissen. Daarbij vertrouwen ze vaak op internationale media zoals BBC, CNN en Al Jazeera, die bekendstaan om hun brede verslaggeving. Tegelijkertijd zijn ze zich bewust van mogelijke vooroordelen in deze bronnen. Layla (27, Egypte) verwoordt dit scherp:
“BBC is een routine voor mij geworden. Ik volg het al jaren. En hoewel ik niet per se een grote fan ben van hun berichtgeving, houden ze me op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt … Ze zijn een Brits nieuwsmedium, ze hebben hun eigen belangen, en dat is prima. Ik volg ze om te weten wat er speelt, maar ik neem het niet zomaar voor waar aan.”
Dat kritische bewustzijn stimuleert deelnemers om meerdere bronnen te raadplegen en zo een breder beeld te krijgen van internationale ontwikkelingen. Zoals Chia-Jung (32, Taiwan) het zegt:
“Ik denk dat dit de veiligste manier is om de wereld te begrijpen. Niet alleen al het nieuws of alle informatie die uit één bron komt.”
De motivatie om internationaal nieuws te volgen is op de hoogte willen blijven van conflicten en geopolitieke verschuivingen die mogelijk invloed hebben op hun leven. Daarnaast speelt persoonlijke relevantie een rol. Zo volgen sommigen nauwgezet Amerikaans nieuws vanwege de mondiale invloed, of nieuws uit landen waar ze zelf hebben gewoond of waar familieleden verblijven. Kortom, deelnemers consumeren internationaal nieuws om op de hoogte te blijven en inzicht te krijgen in mondiale vraagstukken.
Nieuws uit Nederland: instrumenteel en incidenteel
Deelnemers volgen ook Nederlands nieuws, via een breed scala aan bronnen: van landelijke en lokale publieke omroepen tot commerciële kranten en alternatieve media die door immigranten zelf worden gemaakt. Deze diversiteit laat zien dat er interesse is in het consumeren van nieuws uit Nederland, en dat zij actief zoeken naar manieren om hun informatiebehoeften te vervullen.
Dit gebeurt vaak met een duidelijk doel. Nederlands nieuws wordt vooral instrumenteel gebruikt: om de samenleving beter te begrijpen, om mee te kunnen praten over lokale kwesties en om de taal onder de knie te krijgen. Nieuws fungeert als een middel voor culturele en sociale integratie. Tegelijkertijd lopen deelnemers tegen drie belangrijke obstakels aan.
Ten eerste weten veel immigranten niet goed waar ze betrouwbare Nederlandse media kunnen vinden en zijn ze daardoor afhankelijk van algoritmes en aanbevelingen via sociale media of nieuwsapps. Dat leidt eerder tot toevallige, incidentele blootstelling dan tot bewuste nieuwsconsumptie.
Ten tweede vormt de taalbarrière een grote drempel. Veel deelnemers gebruiken automatische vertaaltools zoals Google Translate of volgen nieuws liever via sociale media, waar teksten korter zijn en vaak al vertaald kunnen worden. Het lezen van Nederlands nieuws voelt als vermoeiend en tijdrovend, waardoor het minder aantrekkelijk is dan nieuws in de eigen taal.
Ten derde ervaren veel deelnemers het Nederlandse nieuws als beperkt relevant voor hun dagelijks leven, behalve wanneer het migratie raakt. Politieke ontwikkelingen of regeringswisselingen worden vaak als afstandelijk gezien, zeker voor mensen zonder stemrecht. Dit versterkt het gevoel dat ze geen invloed hebben. Bovendien wordt Nederland doorgaans als stabiel en veilig ervaren, wat bij sommigen de vraag oproept: als er weinig ingrijpends gebeurt, waarom zou ik het nieuws dan nauwgezet volgen?
De rol van alternatieve immigrantemedia
Terwijl gevestigde Nederlands nieuws als moeilijk of weinig relevant wordt ervaren, blijken alternatieve immigrantenmedia van onschatbare waarde. Het gaat om socialemediaprofielen en platforms die door immigranten zelf zijn opgezet en praktische informatie bieden over het leven in Nederland: van lokale gebruiken en bureaucratische procedures tot alledaagse tips. Hun grootste kracht ligt in het feit dat ze communiceren in talen die immigranten vloeiend beheersen, waardoor de taalbarrière effectief wordt verkleind:
“Het is hier het Braziliaanse perspectief. Alles wordt uitgelegd met Braziliaanse woorden, iets dat Brazilianen al begrijpen, om iets hier in Nederland te begrijpen … Ik voel me dichter bij waar ze het over hebben.” (João, 34, Brazilië)
Daarnaast functioneren groepen op Facebook en WhatsApp als belangrijke community hubs. Hier wisselen deelnemers informatie uit, vragen ze advies en blijven ze op de hoogte van nieuws dat direct relevant is voor hun gemeenschap:
“Als hier iets gebeurt, verspreidt het zich als een lopend vuurtje. Elke Indiër weet wat er gebeurt … We hebben te veel groepen [lacht].” (Veda, 37, India)
Voor nieuwkomers zijn dit soort platforms cruciaal: ze bieden steun, betrouwbare informatie en een gevoel van verbondenheid, waardoor het vinden van een plek in de Nederlandse samenleving makkelijker wordt. Naarmate immigranten de taal beter beheersen en vertrouwd raken met hun omgeving, neemt de rol van deze alternatieve kanalen vaak geleidelijk af.
Samengevat, deelnemers vertrouwen weliswaar ook op Nederlandse nieuwsbronnen, maar hun gebruik wordt beperkt door onbekendheid, taalbarrières en een ervaren gebrek aan relevantie. Om die kloof te overbruggen, vallen ze vaak terug op algoritmische aanbevelingen, vertaaltools en alternatieve immigrantenmedia. Daardoor blijft hun nieuwsconsumptie vooral instrumenteel en incidenteel van aard.
Implicaties voor beleidsmakers en mediaprofessionals
Ons onderzoek laat zien dat immigranten graag op de hoogte willen zijn wat er gebeurt in hun directe leefomgeving, maar daarbij aanzienlijke obstakels ervaren. Onbekendheid met Nederlandse media en taalbarrières worden versterkt door een tweede laag: het gevoel dat veel nieuws niet voor hen is bedoeld. Samen vergroot dit de afstand tot nieuws, vermindert het de bewuste betrokkenheid en vergroot het de afhankelijkheid van algoritmische aanbevelingen.
Dat gevoel van afstand hangt vaak samen met de zoektocht naar verbinding en sociaal contact in Nederland. Een nieuwe plek vinden in de samenleving is een langzaam proces dat inzet vraagt van zowel immigranten als van de ontvangende samenleving.
Toch kunnen relatief eenvoudige stappen een groot verschil maken. Zo kunnen gerichte initiatieven rond mediawijsheid en taalondersteuning bijdragen aan meer zelfvertrouwen, interesse en vaardigheid in het gebruik van Nederlandstalige nieuwsmedia. Bovendien kunnen digitale hulpmiddelen zoals vertaaltechnologie helpen om de effecten van taalbarrières te verminderen.
Tot slot spelen alternatieve immigrantenmedia een belangrijke rol. Zij overbruggen taal- en cultuurverschillen en bieden informatie in een herkenbare en toegankelijke vorm. Samenwerking met deze platforms biedt beleidsmakers en journalistieke organisaties de kans om immigrantengemeenschappen beter te bereiken. Daarmee wordt het voor immigranten makkelijker om zich te oriënteren in het Nederlandse nieuwslandschap en zich goed geïnformeerd en meer betrokken te voelen bij hun nieuwe samenleving.
Meer weten?
Bekijk hier de wetenschappelijke publicatie van dit onderzoek: https://www.internationalhu.com/research/publications/navigating-news-across-borders-everyday-news-consumption-among-immigrants
Let op: Pseudoniemen zijn gebruikt om de anonimiteit van de respondenten te waarborgen.
[1] Media snapshots zijn korte, door deelnemers samengestelde verzamelingen van hun recente nieuwsconsumptie (bijvoorbeeld artikelen, video’s of posts die ze de afgelopen dagen hebben gezien of gelezen). Deze methode biedt onderzoekers een concreet en contextueel inzicht in welke nieuwsitems relevant zijn in het dagelijks leven van deelnemers en hoe zij deze interpreteren.
