In onze digitale samenleving neemt het aantal informatiebronnen voortdurend toe. Door deze grote diversiteit wordt het voor burgers, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden steeds moeilijker om de relevantie en betrouwbaarheid van bronnen te beoordelen. Journalistiek speelt hierin een cruciale rol als ‘bemiddelaar’ van informatie. Dit promotieonderzoek richt zich op de rol van digitale erfgoedcollecties binnen journalistiek werk.

Digitalisering heeft ervoor gezorgd dat collecties van bibliotheken, archieven en musea grootschalig online beschikbaar zijn. Hierdoor hebben journalisten toegang tot een brede variëteit aan bronnen, zoals boeken, video’s, muziek, kaarten, foto’s en documenten. Bekende voorbeelden in Nederland zijn het Delpher-krantenarchief en de audiovisuele bronnen van Beeld en Geluid. Voor journalisten zijn deze datasets essentieel voor betrouwbare fact-checking. Daarnaast helpen ze bij het interpreteren van complexe nieuwsgebeurtenissen.

Hoewel digitale erfgoedcollecties omvangrijk zijn, wordt hun volledige potentieel nog niet volledig benut. Het gebrek aan geavanceerde data-analysetools beperkt de doorzoekbaarheid, waardoor journalisten moeite hebben om waardevolle informatie uit de archieven te interpreteren. Dit heeft uiteindelijk een negatieve impact op het vermogen van burgers om weloverwogen beslissingen te nemen over maatschappelijke kwesties, zowel uit het verleden als in het heden.

Dit promotieonderzoek richt zich op de rol van online-erfgoedcollecties in journalistiek werk. Het onderzoek begint met een analyse van de behoeften van zowel journalisten als erfgoedinstellingen bij het gebruik van erfgoedcollecties. In samenwerking met stakeholders en AI-experts worden innovatieve AI-gestuurde methoden ontwikkeld en geïmplementeerd. Het uiteindelijke doel is om journalisten te ondersteunen bij het optimaal benutten van erfgoedcollecties, zodat zij complexe nieuwsgebeurtenissen en vraagstukken beter kunnen interpreteren en in een bredere context kunnen plaatsen.

Dit onderzoek maakt deel uit van het project Digital Humanities Artificial Intelligence Culture Heritage. Dit project ontwikkelt nieuwe kunstmatige intelligentie (AI)-tools om de doorzoekbaarheid van collecties van Nederlandse erfgoedinstellingen te verbeteren. In samenwerking met belangrijke stakeholders worden innovatieve AI-gestuurde methoden onderzocht en geïmplementeerd. Binnen het project worden verschillende collecties met elkaar verbonden om de toegankelijkheid te verbeteren.