De belofte van online onderwijs hangt al een tijdje in lucht. Goede internetverbindingen en geavanceerde online leeromgevingen zouden onderwijs op afstand zo makkelijk moeten maken. Maar ja, face-to-face werkt toch beter, en via de mail communiceren werkt toch ook wel. Lekker veilig in onze comfort zone.
Nu de school dicht is, moeten we wel. En snel ook. Vorige week zaterdag werd ons medegedeeld dat we vanaf maandag alleen nog online onderwijs aanbieden. Maar hoe dan? Dat hadden we nog nooit gedaan.
De kanalen zijn er, hoewel we vanwege de AVG beperkt zijn tot de kanalen van de HU. Bij ons betekent dat heel veel MS Team, Microsoft’s antwoord op Slack. Chatten met collega’s en studenten, video-vergaderingen en samenwerken in documenten. Eerlijk gezegd ben ik altijd sceptisch over de kwaliteit van Microsoft-software, maar Teams is toch wel fijn. Het biedt ons namelijk ook de mogelijkheid om makkelijk en snel in contact te blijven met studenten.
En daar ligt de crux van onderwijs op afstand. Het is makkelijk om lesmateriaal digitaal aan te bieden. Een video of ingesproken powerpoint zijn goede manieren om online instructie te geven, of om een diepgravend hoorcollege te vervangen. Huiswerk en opdrachten die we normaal tijdens de les doen, kunnen we in de online leeromgeving (we gebruiken Canvas) aanbieden en gemakkelijk van feedback voorzien. Dat hebben we gedaan – binnen een week werd onze gehele onderwijsaanbod digitaal. Maar dat is niet voldoende. Dat is geen onderwijs.
Goed onderwijs staat en valt met het contact tussen de docent en de studenten. We kunnen ons allemaal nog wel die ene docent Frans herinneren die ervoor zorgde dat het hele vak voor de rest van de schoolcarrière was verziekt. Een les moet een veilige omgeving zijn, waarin studenten zich vrij voelen alles te vragen. Aan het eind van de les moeten ze weten hoe ze thuis verder kunnen studeren. Normaal zijn onze online kanalen daarop een aanvulling.
Nu online de kern van het onderwijs is geworden, is het onderwijs feitelijk verworden tot een online community. En daar is de sociale dynamiek anders dan in de klas. Face-to-face communicatie valt deels weg. Het is online heel lastig om die ene stille student te betrekken bij je les. Daarnaast is veel digitale communicatie asynchroon, bijvoorbeeld op een forum. Dat heeft ook voordelen. Hieronder bespreek ik hoe ik dat de komende periode aanpak.
Live lesgeven
Naast een videocollege of ingesproken powerpoint, is het belangrijk om ook met de hele klas samen te komen in een online les. Via Teams, of andere gelijksoortige tools, kan je de hele klas uitnodigen voor een live les. Het is hierbij belangrijk dat het voor studenten duidelijk is wat hierbij de regels zijn. Met dertig man in een videochat gaat niet werken, maar je wilt studenten ook de mogelijkheid geven om vragen te stellen.
Ik heb met mijn studenten afgesproken dat zij de webcam en microfoon uitzetten tijdens de les. Naast mijn ‘uitzending’ loopt ook een chatfunctie. Deze gebruik ik om studenten vragen te laten stellen waar ik vervolgens live antwoord op geef. Om een groepsgevoel te creëren, is het belangrijk om studenten zoveel mogelijk persoonlijk aan te spreken. Als je een vraag uit de chat haalt, herhaal dan even de vraag en noem hierbij ook de naam van de student die de vraag heeft gesteld.
Video-chat met kleine groep studenten
Veel van mijn lessen bestaan uit coaching en feedback geven. Om deze persoonlijke begeleiding online vorm te geven, organiseer ik video-chats met kleinere groepen studenten (tussen de vijf en zeven studenten). Het is dan wel mogelijk voor iedereen om de webcam en microfoon aan te zetten. Dit is niet wezenlijk anders dan een online vergadering met meerdere mensen. Bijkomend voordeel is dat je gemakkelijk links en documenten kan delen met studenten.
Chat
Je kan ook een ouderwetse chatsessie starten met studenten. Dat kan je voor een beperkte tijd doen, of open laten zodat studenten altijd met elkaar kunnen praten. Bij de laatste optie is het wel belangrijk dat je manieren vindt waardoor het gesprek niet uit de hand loopt. Op dit te voorkomen zou je één of twee studenten kunnen aanwijzen die het gesprek modereren in de afwezigheid van de docent.
Ik heb ervoor gekozen om dit niet te doen, omdat zowel docenten als studenten nu al heel veel andere kanalen hebben.
Forum
Op onze online leeromgeving kan je ook een discussieforum openen voor studenten. Het voordeel ten op zichten van een chat, is dat gesprekken hier niet zo heel snel uit te hand zullen lopen. Als docent neem je de rol van moderator op je, en je beantwoord vragen wanneer het jou goed uitkomt. Vaak hebben studenten natuurlijk ook dezelfde vraag. Houd daarom ook een post bij waarin je de veel gestelde vragen verzameld (een FAQ).
Tot slot blijf ik natuurlijk ook email gebruiken, maar beperk de communicatie met studenten tot bijzondere gevallen. Zeker nu is het belangrijk dat studenten ergens terecht kunnen met onzekerheid en angst. Mental health is onder de huidige generatie studenten gelukkig steeds beter bespreekbaar, en via email kunnen studenten die hiermee te maken hebben je privé aanspreken. Het dan wel belangrijk dat je deze opening ook geeft tijdens een live les.
Het mag ook gezellig zijn
Net als in de klas moeten studenten zich online veilig voelen. Dat is een voorwaarde om te kunnen leren. Veiligheid kan gaan om vraagstukken rondom mentale gezondheid, maar ook om duidelijkheid. Neem je studenten mee in de online omgeving. Geef duidelijk aan waar ze je kunnen vinden, en wanneer je beschikbaar bent voor vragen. En geef ze ook een platform waarop ze als groep samen kunnen komen. Want het mag ook gezellig zijn!
Ik heb vast nog wel wat goede ideeën gemist. Laat dat dan vooral weten in de comments.