We leven in onzekere tijden en worden overspoeld door, veelal slecht, nieuws. Actuele gebeurtenissen zoals coronacrisis en de oorlog in Oekraïne maakt onze relatie met nieuws een ingewikkeld dilemma. Aan de ene kant wil je continu op de hoogte zijn van wat er speelt, en spreekt men zelfs van doom scrollen, aan de andere kant groeit het besef dat al het slechte nieuws een negatieve invloed kan hebben op onze gemoedstoestand en mentale welzijn. Daarnaast zitten we midden in een informatieoorlog, en is het soms moeilijk te bepalen wat betrouwbaar is. En juist dat kunnen redenen zijn om het nieuws te gaan mijden.
Bij nieuwsmijders denkt men snel aan complotdenkers of ongeïnteresseerde en afgehaakte burgers. In werkelijkheid blijkt er veel meer nuance te zijn tussen de motivaties die mensen hebben om het nieuws te mijden en hoe zij dat gedrag uiten. Maar waar hebben we het over als we spreken over nieuwsmijding? Wie zijn nieuwsmijders en waarom doen ze dat? En, betekent dit dat zij helemaal niet geïnformeerd worden of juist op andere manieren?
Wat weten we al over nieuwsmijding?
In de huidige digitale samenleving, waar we worden blootgesteld aan oneindige hoeveelheden informatie, zien we paradoxaal genoeg dat meer mensen het nieuws gaan mijden. Juist door de overdaad aan informatie, overprikkeling en informatiemoeheid – niet alleen door het nieuws, maar ook door alle andere platformen die we dagelijks bezoeken – gaan mensen nieuws (bewust) uit te weg. De hoeveelheid aan negatieve berichtgeving en onzekere omstandigheden heeft ook invloed op het mentale welzijn[1]. Mensen worden verdrietig, boos, voelen zich machteloos of verlamd. Soms ziet men het nut van op de hoogte zijn niet meer, omdat ze er toch niets aan kunnen doen. Ignorance is bliss? Tegelijkertijd zien we dat mensen ook andere informatiebronnen gebruiken dan alleen de gevestigde nieuwsmedia, en wordt de tijdsbesteding aan nieuws deels (onbewust) vervangen door andere media.
Verder weten we ook dat een laag vertrouwen in de media of politiek en een lage interesse in politiek kan leiden tot nieuwsmijding. Ook blijkt dat vrouwen en jongeren het nieuws vaker mijden. Voor een goed functionerende democratie is het belangrijk dat burgers goed geïnformeerd zijn en op basis daarvan rationele keuzes maken. Hiervoor zijn journalistiek en nieuwsconsumptie van vitaal belang. De angst bestaat dat nieuwsmijding zorgt voor een kenniskloof en polarisatie. De ‘ongeïnteresseerden’ zullen minder weten, en de ‘geïnteresseerden’ in verhouding des te meer. Als kennis macht is, wat betekent nieuwsmijding dan voor een samenleving? En wat betekent dit voor de rol van nieuwsmedia? Uit onderzoekt blijkt dat nieuwsconsumptie zorgt voor meer kennis en maatschappelijke en politieke betrokkenheid. Maar geldt het omgekeerde ook? Leidt nieuwsmijding tot minder betrokkenheid? Dat is zelden onderzocht.
Terwijl de aandacht voor nieuwsmijding is toegenomen, hebben we nog steeds geen goed beeld van wie nieuwsmijders zijn, waarom ze dit doen, en hoe dat gedrag er nu precies uitziet. Vaak wordt er een onderscheid gemaakt tussen nieuwszoekers en nieuwsmijders, maar wij denken dat dit veel genuanceerder ligt. En dat de consequenties dus ook niet zo zwart-wit zijn. Uit eerder onderzoek blijkt namelijk dat de hoeveelheid nieuws die iemand consumeert, niet per se iets zegt over hoeveel nieuws die persoon mijdt. Iemand die dus relatief veel nieuws consumeert, kan net zo goed ook vaak het nieuws mijden. Met andere woorden: mensen zijn niet fulltime nieuwsmijder of nieuwszoeker. Ook bleek tijdens de coronacrisis dat de maatschappelijke betrokkenheid juist groeide wanneer mensen het nieuws meden en dat mensen door het nieuws te mijden zich mentaal beter voelde[1].
Met deze reden zijn wij opzoek naar genuanceerder, minder zwart-wit begrip van nieuwsmijding. Wie doen dit, om welke redenen en hoe? Alleen met deze kennis kunnen we de grootte van een eventueel probleem zien en hier oplossingen voor zoeken.
Op zoek naar een holistisch, genuanceerd beeld van nieuwsmijding
Voordat we nieuwsmijders zelf onderzoeken, proberen we een breed en genuanceerd begrip van nieuwsmijding te krijgen. Met de zogenaamde Delphi-methode brengen we een verscheidenheid aan journalistieke experts samen om met hun input vanuit verschillende perspectieven en expertisen tot een consensus te komen over wat nieuwsmijding omvat. Er hebben journalistiek experts deelgenomen die contact hebben met het publiek, er dichtbij staan of het publiek vertegenwoordigen, onder andere: communicatiewetenschappers, publieksonderzoekers, journalistieke ombudsmannen, leden van de Raad voor Journalistiek, consumer intelligence-analisten van een journalistieke uitgeverij en freelance journalisten en ondernemers. Op deze manier gaan we voorbij de bekende aannamen en kunnen we uiteindelijk een bredere inclusievere doelgroep benaderen wanneer we met nieuwsmijders zelf gaan spreken.
Aan dit onderzoek namen 21 experts deel van een verscheidenheid aan mediaorganisaties. Doordat de Delphi-methode anoniem de perspectieven verzamelt, dit vervolgens weer terug koppelt naar de experts, die hier gecontroleerd en gestructureerd feedback op geven, krijg je inzichten die niet vertroebeld zijn door jaknikkers of machtsstructuren, en neem je perspectieven uit alle lagen van een werkveld mee. Hieruit volgt een aantal concepttypen van nieuwsmijders, die laten zien dat verschillende motivaties van nieuwsmijding leiden tot verschillende uitingen. Dit geeft inzicht in wat nieuwsmijding allemaal omvat wat een basis kan vormen voor verder onderzoek.
De ene nieuwsmijder is de andere niet
Nieuwsmijding wordt veelal gedefinieerd als een lage hoeveelheid nieuwsconsumptie, wat zowel een bewuste keuze als onbewust gedrag kan zijn. In onze zoektocht naar een genuanceerder beeld, begrijpen we nieuwsmijding nu juist als bewust en intentioneel gedrag dat verschillende motivaties kan hebben. Aangezien iedereen zich er bewust van is dat nieuws bestaat, is nieuwsmijding een bewuste keuze is. Dit is dus iets anders dan weinig nieuws consumeren.
We zien een verschil in hoe actief of passief mensen het nieuws mijden. Actieve nieuwsmijding is tijdelijk, fluctuerend gedrag, waarbij mensen actief (bepaald) nieuws mijden, omdat ze het bijvoorbeeld niet aankunnen. Hierin kunnen mensen bijvoorbeeld een heel rigoureuze strategie aannemen om het nieuws uit de weg te gaan, door bijvoorbeeld alle nieuwsapps te verwijderen en weg te zappen als het journaal begint. Passieve nieuwmijding is meer structureel gedrag, waarbij het mijden van nieuws onderdeel is van iemands dagelijks leven of routine en zij minder moeite doen om het nieuws te vermijden, maar het ook niet opzoeken.
Wanneer we explicieter op motivaties ingaan, kunnen we drie categorieën onderscheiden:
1) Negatieve attitudes tegenover nieuws, zoals wantrouwen of het te negatief vinden, 2) andere interesses hebben dan nieuws, bijvoorbeeld door een voorkeur voor specifieke andere media en, 3) niet bezig zijn met nieuws, door bijvoorbeeld een gebrek aan tijd, geld of kennis.
Om de verschillende motivaties en uitingen van nieuwsmijding concreter te maken, en zo een holistischer beeld te krijgen van wat nieuwsmijding allemaal hebben we op basis van de Delphi-studie acht typen nieuwsmijders geformuleerd:
De sensitieven
worden overweldigd door al het negatieve nieuws. Het nieuws heeft een negatief effect op hun gemoedstoestand of welzijn, en gaan daarom expres nieuws uit de weg. Ze worden ontmoedigd door alle negativiteit en hebben het gevoel er niks aan te kunnen doen. Kranten en het journaal consumeren ze niet, en op sociale media volgen ze ook geen nieuwsmedia. Ze worden op de hoogte gehouden door hun sociale kringen en zijn vooral betrokken bij hun directe omgeving.
De wantrouwers
zijn teleurgesteld in de mainstream-media. Ze hebben een laag vertrouwen en vinden dat nieuwsmedia te eenzijdig berichten. Door alle verscheidenheid van informatie weten ze niet meer wat ze moeten geloven. Ze hebben het idee dat het nieuws te politiek of economisch gestuurd is, zien hun eigen standpunt of ideologie niet terug of voelen zich niet serieus genomen. Ze zoeken hun heil in alternatieve of sociale media, waar hun standpunt wel gedragen wordt. Ze zijn kritisch tegenover mainstream-media.
De ongeïnteresseerden
zijn niet geïnteresseerd in actualiteit of politiek. Ze vinden het nieuws onnodig, zien er het nut niet van in en hebben het idee dat ze het toch wel te horen krijgen als er iets belangrijks gebeurt. Ze consumeren liever entertainment en sociale media of spenderen tijd op YouTube. Door algoritmen komen ze ook niet in aanraking met het nieuws. Ze zijn wel op de hoogte van dingen die hen interesseren (bijvoorbeeld beroemdheden).
De niche-consumenten
zijn erg geïnteresseerd in een bepaalde hobby, bijvoorbeeld sport, gamen of gastronomie. Ze consumeren niche-media over hun interesses of consumeren alleen nieuws over bepaalde onderwerpen (bijvoorbeeld sportjournaal of -editie) en slaan het algemene nieuws over. Ze vermijden het nieuws niet heel rigoureus, maar brengen al hun tijd door op hun favoriete platformen.
De mindful naturalisten
zijn vooral bezig met grotere vraagstukken van het leven, zelfontplooiing, of mentale welzijn en staan graag in contact met zichzelf en de natuur. Ze geven bijvoorbeeld om het klimaat, duurzaamheid en mensenrechten. Ze informeren zichzelf eventueel via boeken, documentaires of tijdschriften, maar niet met snel actueel, vluchtig nieuws. Ze willen niet afgeleid worden, daarom mijden ze traditionele nieuwsmedia.
De ‘low-key’ nieuwsmijders
hebben het te druk door bijvoorbeeld werk, jonge kinderen en andere zaken om het nieuws te volgen; ze komen er niet aan toe. Ze zijn redelijk op de hoogte van wat er speelt door hun sociale kring of sociale media, maar ze hebben belangrijkere dingen te doen dan nieuws consumeren -dat doen ze wel weer als ze met pensioen zijn. Dit komt ook door de veelheid aan nieuws en informatie; ze zijn overprikkeld door alle notificaties gedurende de dag van Whatsapp, sociale media en mail. Vooral bij deze groep kan nieuwsmijding fluctueren.
De hedonisten
zijn erg gefocust op hun eigen leven. Deze groep kan vertegenwoordigd worden door bijvoorbeeld studenten of juist gepensioneerden die veel reizen (en alles daartussen in). Ze zijn niet bezig met de wereld buiten zichzelf en zijn vooral bezig met plezier hebben en het meeste uit het leven halen. Beiden groepen zien niet helemaal in wat kennis van actualiteiten of stemmen tijdens verkiezingen nog voor impact kan hebben.
De media analfabeten
hebben door hun ouders of school niet aangeleerd om nieuws te consumeren en hebben het daardoor niet in hun routine zitten. Het nieuws kan lastig zijn om te volgen en weten niet waar te beginnen.
Conclusie: bewuste nieuwsconsumptie of iedereen nieuwsmijder?
De Delphi studie demonstreert dat iedereen in feite een nieuwsmijder kan zijn, ongeacht hoe groot iemands nieuwsconsumptie is: dé ‘nieuwsmijder’ bestaat niet. Verschillende motivaties voor nieuwsmijding, leiden tot verschillende uitingen van nieuwsmijding, wat verschillende consequenties met zich meebrengt. Nieuwsmijders zijn niet per se ongeïnformeerde, afgehaakte burgers. En het feit sommigen bewuster consumeren, zou zelfs wel eens gunstig kunnen zijn in een wereld overspoeld met informatie.
[1] Kiki de Bruin, Yael de Haan, Rens Vliegenthart, Sanne Kruikemeier & Mark Boukes (2021) News Avoidance during the Covid-19 Crisis: Understanding Information Overload, Digital Journalism, 9:9, 1286-1302, DOI: 10.1080/21670811.2021.1957967
Op basis van dit raamwerk kunnen we in gesprek gaan met nieuwsmijders zelf. Uiteraard zijn dit slechts concepttypen, waar we bewust geen demografische kenmerken aan hangen. Momenteel doen we interviews met nieuwsmijders. We hopen hiermee een beter inzicht te krijgen in nieuwsmijding in het dagelijks leven.
