Of je het nu cijferangst of gewoon onzekerheid noemt, feit is dat de gemiddelde journalistiekstudent het zweet uitbreekt bij woorden als statistiek, standaarddeviatie en mediaan. Hoe krijgen we studenten van cijferangst naar cijfernieuwsgierig? Die vraag proberen we te beantwoorden met het project Fact checking reality: an experiential learning module dat begin oktober startte op de School voor Journalistiek in Utrecht (SvJ).
Vier jaar geleden besloot de opleiding om in het nieuwe curriculum data tot een van de pijlers van het curriculum te maken. Toen al was het kritisch kunnen beoordelen van cijfers een noodzakelijke vaardigheid voor journalisten. Inmiddels is nog veel meer duidelijk welke enorme kansen datajournalistiek biedt: het is een belangrijke nieuwe tak in de journalistiek vol interessante invalshoeken, onthullingen, bronnen, tools en uitingen, veelal met prachtige visualisaties. En dat dan in zowel bestaande als nieuwe media.
In het nieuwe curriculum op de SvJ komen studenten er op verschillende plekken mee in aanraking. Zo maken studenten in jaar 2 bijvoorbeeld een datavisualisatie aan de hand van een dataset voor een multimediale productie. Maar duidelijk is wel dat de meeste studenten hiervoor, op een enkeling na, niet gemakkelijk warm te krijgen zijn. Reden om een Comeniusbeurs aan te vragen om goed te kunnen achterhalen wat de studenten wel motiveert.
Bootcamps
Het project zal bestaan uit drie bootcamps, uitgevoerd in co-creatie met de praktijk. Daarin proberen we aan de hand van echte vraagstukken diverse werkvormen uit. Begin oktober startte de eerste bootcamp bij LocalFocus. Het werd een gevarieerd weekend. Zo stuurde datajournalist en designer Yordi Dam studenten om te beginnen de straat op om data te vergaren (geen enkel probleem, bleek op de parkeerplaats van de Jumbo in Amsterdam), in variabelen te denken, hoofdvragen te bedenken, tabellen op te stellen in post-its en visualisaties te schetsen. Daarnaast maakten de studenten een korte statistiektoets.
De tweede dag was onder meer gevuld met het leren vragen te stellen aan datasets en data te visualiseren met de tool van LocalFocus. De studenten waren aangenaam verrast over het gemak waarmee je met een eenmaal goed opgebouwde en ingevulde tabel verschillende soorten datavisualisaties kunt maken.
Aangezien het hier een honoursmodule betreft (daarbij kunnen studenten sterren verdienen om straks ‘met honours’ af te studeren) was er ook ruimte voor experimenten. Zo mochten de studenten zelf hun eigen eindopdracht bedenken. Als groep kwamen ze met een ambitieus plan voor een uitzending waarin op een greenscreen datavisualisaties te zien zijn. Voor die uitzending zijn ze nu druk research aan het doen.
Research
Het onderzoek voor deze bootcamp bestond eruit dat studenten vooraf een vragenlijst invulden en dat zowel de begeleidende docenten, opdrachtgever uit de praktijk als de studenten een dagboek bijhielden. Daarnaast werden ze tijdens de bootcamp en in het traject erna geobserveerd. Achteraf worden nog interviews gehouden om te achterhalen wat hen inspireerde en motiveerde. De resultaten daarvan zullen als input gebruikt worden voor een tweede bootcamp, in januari.
Uiteindelijk moet dit alles aan het eind van dit studiejaar leiden tot een toolkit, dat wil zeggen een verzameling werkvormen die studenten als inspirerend en motiverend ervaren. Deze toolkit willen we vervolgens zo in het onderwijs implementeren dat omgang met data voor alle studenten gewoon wordt.
