Verdienmodellen. Daar gaat het vaak over in de journalistiek, de laatste tijd. Nu heeft zelfs mij inmiddels het nieuws bereikt dat het crisis is. Ik weet ook dat we op de School voor Journalistiek al een tijdje veel te veel jongens en meisjes opleiden die het met een hoop geluk schoppen tot jongste bediende bij Endemol. En met een beetje pech tot ZZP’er met een onthutsend lege orderportefeuille. Maar het schiet een beetje door, daar op de ‘markt’.
Zo ging het ook bij de uitreiking van De Tegels gisteren weer lang en veel over geld. En weidde mediamiljonair Derk Sauer – ja, ja, ooit begonnen als radicaal-linkse sjoernalist bij een opstandig soldatenblaadje (waar ondergetekende overigens later ook nog een tijdje mocht werken), ja, die Derk Sauer – uit over welke kranten wel of niet miljoenen maken, dat gelardeerd met anekdotes over een Amerikaanse dan wel Russische tycoon die zijn verhalen steevast zou beginnen met ‘Zeg Derk…’. Sauers speech gaf een geheel nieuwe lading aan het aan Churchill toegeschreven bon mot ‘Als je twintig bent en je bent niet links, heb je geen hart; als je veertig bent en je bent niet rechts, heb je geen hersens.’ Als je zestig bent en je bent niet in het bezit van een verdienmodel, dan heb je geen toekomst.
Nu moet gezegd worden dat Sauer ook een paar woorden wijdde aan het gevaar van tegels lichten in een democratuur als de Russische. Waaraan hij toevoegde in wat voor ‘geweldig land’ wij leven. Een dankbaar applaus was zijn deel. Juist ja. Maar we leven dus ook in een – pardon my French – réte-commercieel land. Met een dito journalistiek, waarin geld verdienen steeds vaker het doel op zich lijkt. En entertainment dan wel informatie-light het middel is. ‘Entertainment is reclame voor de reclame,’ schreven Altheide en Snow al weer bijna vijfendertig jaar geleden in hun klassieker Media Logic. Vandaag de dag wordt nieuws zo vaak als entertainment verpakt, dat zelfs dat broodnodige nieuws primair op centjes verdienen lijkt te zijn gericht.
In die context is ook een School voor Journalistiek eerst en vooral bezig met het afleveren van zelfstandige baasjes die zoveel mogelijk kunstjes kunnen doen voor zo weinig mogelijk geld. Jezelf neerzetten als ondernemer, heet dat geloof-ik. En daarbij zijn er velen die ons graag een gratis advies geven. Zo vond ik Mark Deuzes suggestie om dj Armin van Buuren als ‘ijkpersoon’ te nemen, een onbedoeld vermakelijke. ‘Armin’ staat namelijk in de dancewereld eerst en vooral bekend als een behendige grootverdiener, en wordt als muziekman doorgaans een stuk minder hoog aangeschreven.
In diezelfde tak van sport was ook de blog van ‘communitymanager’ Paul Clappers op DNR saillant, ‘Vijf dingen die journalisten kunnen leren van rappers’. Na een leerzaam exposé over de ‘muziekindustrie’, het ‘traditionele businessmodel’ en ‘nieuwe, innovatieve modellen om geld te verdienen’ stelt Clappers jonge journalisten Dr. Dre ten voorbeeld: maakt al veertien jaar geen plaat meer en verdient niettemin heel veel geld. ‘Want daar draait het uiteindelijk om, toch?’ Waarna een paar alinea’s verder de dominee de koopman weer aflost, en Clappers lafjes schrijft: ‘Vind het plezier in je werk, dan gaat het bijna vanzelf.’ Nu kun je je afvragen hoeveel plezier er resteert wanneer je vooral bezig bent huur, hypotheek of banaanvormig zwembad dan wel heel veel bitches and ho’s te onderhouden: wat hier spectaculair ontbreekt is wat ooit ook de hiphop groot(s) maakte: het messcherpe engagement van bijvoorbeeld Grandmaster Flash, Run DMC en Public Enemy. Dus als we dan toch iets van rappers moeten leren…
Ja mensen, we leven inderdaad in een geweldig land. Maar wat zou ik graag juist onder journalisten wat vaker weer discussies horen over zoiets als de journalistieke waakhondfunctie. En daarmee bedoel ik niet het bijten naar wie te dicht bij het baasje komt, maar precies het tegenovergestelde: het stevig informeren van wie deze informatie het meeste nodig heeft… de gewone burger, ver verwijderd van privileges, inside knowledge en op zijn tijd een stevige bonus. Jazeker, journalistiek moet een vak zijn en dat dient te overleven, en hetzelfde geldt voor de individuele journalist. Maar gaat het uiteindelijk niet om net iets meer dan wat het betaalt?
