Deze week werden voor de laatste keer de officiële oplagecijfers, gecontroleerd door het onafhankelijke HOI, gepubliceerd. Wat hierna gaat gebeuren is nog niet helemaal duidelijk maar wel duidelijk is dat de regie veel meer bij de uitgevers zelf gaat liggen. Zij mogen zelf aangeven hoeveel exemplaren zij verkopen, afzetten of weggeven; of hoeveel abonnees zij hebben.
Dat zal a. tot grote verwarring leiden omdat iedereen daar zo z’n eigen ideeën over heeft en b. tot stijgende oplagecijfers, want creatief boekhouden is een kunstje dat uitgevers prima beheersen.
Dus deze keer de laatste gecontroleerde cijfers, en die waren niet geweldig.
Bij de landelijke dagbladen daalde de betaalde print-oplage met ruim 6% tussen 2013 en 2014, een record in negatieve zin. Vanaf 2000 is het nog nooit zo hoog geweest.
NRC Handelsblad, nrc.next en het Nederlands Dagblad scoren onder het gemiddelde; Reformatorisch Dagblad, Trouw en De Telegraaf doen het ‘relatief goed’ met een verlies van 4%. De grafieken over de laatste 15 jaar van alle landelijke titels staan bij Krantenstatistiek.
Als we naar de ‘grote vier’ op langere termijn kijken, zien we dat Telegraaf (-42%) en AD (-53%, de regiotitels waarmee AD in 2005 fuseerde zijn in de berekening opgenomen) meer dan gemiddeld (40%) verliezen en Volkskrant (-31%) en NRC (-39%) minder. Dat zou best met de lezers te maken kunnen hebben, prijsstijgingen zullen voor de lezers van de laatste kranten niet zo’n probleem zijn. De verschillen zijn overigens niet al te groot (NRC verliest fors in laatste jaren – daar staat wel digitale groei tegenover, zie hieronder).
Tussen Telegraaf en AD was het verschil ooit meer dan 210.000 (2007), nu is het geslonken tot minder dan 110.000. Het verschil tussen Volkskrant en NRC was in 2007 35.000; nu is het 63.000.
Wie omhooggaande lijnen wil zien, moet naar de digitale oplage kijken. Die groeit voor vrijwel alle titels permanent. In sommige gevallen spectaculair; vooral bij de Persgroep-kranten (Volkskrant schiet omhoog na 2011, ook AD en Trouw rapporteren forse digitale verkopen). Bij NRC, next, FD, RD en ND is een meer geleidelijk groei waarneembaar. De Persgroep rekent ook abonnees op de papieren weekendkrant die door de week ‘recht’ hebben op een digitaal exemplaar mee als betalende digitale abonnees.
Het heeft weinig zin om papieren en digitale oplages op te tellen, het zijn verschillende producten voor verschillende doelgroepen waarvoor verschillende prijzen worden betaald. Het zijn de appels en peren die je beter apart kunt berekeken.
Wat voor toekomstperspectief heeft dat? Papier heeft z’n langste tijd gehad, maar de verliezen zijn niet voor iedereen even groot en zelfs de grote verliezers zijn nog behoorlijk groot. Als het zo doorgaat met -6% per jaar zakt de totale oplage in 2019 onder de twee miljoen en tien jaar laten onder de miljoen.
Tegen die tijd begint de bezorging wel een probleempje te worden, en zullen er kranten zijn die niet meer elke dag verschijnen. De eerste krant die gaat verdwijnen is de maandagkrant, geen advertenties, dure arbeidskrachten. En dan komt de papieren weekendkrant met digitale weekedities, een model waarvoor nu al de plannen worden gemaakt.
